De Europese Centrale Bank (ECB) en de nationale centrale banken draaien de geldkraan wijd open. Wat is de impact van deze bazooka van 1.140 miljard euro?
De ECB heeft ingrijpende maatregelen aangekondigd om de te lage inflatie en groei in de eurozone op te krikken. Ze lanceert een aankoopprogramma van staatsobligaties, hoewel dat vooral in Duitsland erg omstreden is.
Wat is beslist?
De ECB wil veel meer geld in de economie pompen. Zij en de nationale centrale banken kopen voortaan ook staatsobligaties en obligaties van Europese instellingen. Frankfurt kocht al bankobligaties met onderpand en herverpakte kredieten. De centrale banken zullen elke maand 60 miljard euro in de economie pompen. De aankopen starten in maart 2015 en lopen minstens tot eind september 2016. Dat betekent dat de totale geldinjectie oploopt tot minimaal 1.140 miljard euro. ‘Het gros van dat bedrag zijn staatsobligaties en dus vers geld’, zegt Luc Coene, gouverneur van de Nationale Bank. De ECB-bestuurders waren niet unaniem. Wellicht stemden vijf van de 21 bestuurders, onder wie de twee Duitsers, tegen. De centrale banken kunnen maximaal 33,00 % van de uitstaande staatsobligaties kopen. Aangezien de ECB al veel Grieks overheidspapier bezit, kan ze daarvan voorlopig geen bijkopen.
Waarom haalt de ECB haar bazooka boven?
De inflatie is in de eurozone veel te laag. Ze zakte in december onder nul, terwijl de ECB een inflatie van ‘minder dan maar dicht bij 2,00 %’ nastreeft. De ECB vreest dat de te lage inflatie de lonen zal drukken en tot lagere inflatieverwachtingen zal leiden. Dat kan dan weer tot gevolg hebben dat gezinnen en bedrijven hun gedrag aanpassen en minder geld uitgeven. Negatieve inflatie bemoeilijkt ook de schuldafbouw.
Welke rol speelt de Nationale Bank van België?
De nationale centrale banken kopen de staatsobligaties van het eigen land. De ECB zelf koopt weinig papier. De nationale centrale banken zullen 80,00 % van het risico van de aangekochten staatsobligaties en obligaties van Europese instellingen dragen. De ECB besliste de aankopen grotendeels te ‘nationaliseren’, omdat Duitsland niet wil opdraaien voor een wanbetaling van pakweg Griekenland of Italië.
De centrale banken zullen elke maand wellicht voor 45 tot 50 miljard euro staatsobligaties kopen. Aangezien het aandeel van de Nationale Bank in de ECB 3,50 % bedraagt, zal zij wellicht voor 1,5 tot 1,8 miljard euro Belgische staatsobligaties aankopen. Het totale aankoopbedrag gespreid over een periode van 19 maanden bedraagt daarmee ongeveer 30 miljard euro. Gouverneur Coene maakt zich daarover geen grote zorgen. ‘We zullen onderzoeken of we extra reserves moeten aanleggen. Ik zie geen probleem. Het risico is bijna nihil. De Belgische staat is voldoende solide.’
Zullen de maatregelen de groei en inflatie opkrikken?
ECB-voorzitter Mario Draghi is optimistisch. ‘De maatregelen zullen de inflatieverwachtingen verhogen en de economische toestand doen verbeteren. Banken zullen hun portefeuille herschikken en krijgen een prikkel om meer geld te lenen aan gezinnen en bedrijven.’ ‘De ECB beklemtoont dat ze obligaties zal blijven kopen tot de inflatieverwachtingen stijgen naar de doelstelling van ‘minder dan maar dicht bij 2,00 %’.
Maar Draghi beklemtoont dat de bal nu in het kamp van de regeringen ligt. ‘Het monetair beleid van de ECB kan de basis leggen voor groei. Maar voor groei zijn investeringen nodig. Dat vereist vertrouwen en daarom structurele hervormingen. Het is nu aan de regeringen. Hoe meer zij doen, hoe effectiever ons beleid zal zijn.’
