Brazilië, Rusland, India, China, Turkije, Zuid-Afrika en Indonesië leken de voorbije jaren de motor van de wereldeconomie te zullen gaan worden. Het Westerse ‘Avondland’ geeft zich echter niet zo snel gewonnen.
Na vijf eeuwen Westerse dominantie — eerst door Europa en nadien door de Verenigde Staten—werd de 21ste eeuw door velen als de ‘Aziatische eeuw’ omschreven. Nadien werd dat de ‘eeuw van de BRIC-landen’: Brazilië, Rusland, India en China als nieuwe economische grootmachten, aangevuld met Zuid-Afrika, Indonesië, Turkije en Saudi-Arabië en dergelijke.
De financiële en industriële crisis van 2008 leek een strategisch kantelmoment te worden toen eerst de Verenigde Staten en daarna Europa een ‘remake’ van de Depressie uit de jaren 30 herbeleefden. Tegelijk verschoof de economische beslissingsmacht in dat jaar van de G8 (vooral Westerse industrielanden) naar de G20. Dat is hetzelfde, maar dan uitgebreid met de BRIC’s en landen als Mexico, Zuid-Afrika, Turkije, Indonesië en Argentinië. Vooral China en Brazilië wilden een leidersrol opeisen en de dagen dat het Westen de agenda bepaalde, leken voorbij.
Hold your horses!
Vijf jaar later lijkt die ‘brave new world’ echter verrassend veel op de oude wereld van voor 2008 en valt vooral de ‘rebound’ van de Verenigde Staten op. 
Zo staan de beurzen van Wall Street en Nasdaq weer op het peil van 2007. Er komen nieuwe banen bij en de woningmarkt — oorzaak van de crash van 2008 — is grotendeels hersteld. De industrie en de banken zijn met overheidsingrijpen gered en Amerika kent opnieuw economische groei. Weliswaar tonen de historisch hoge overheidsschuld en het bankroet van steden zoals Detroit aan dat president Barack Obama nog wel wat werk aan de winkel heeft, maar ‘America is back’. Intussen verteert Europa de eurocrisis met hoge schulden, weinig of negatieve groei en een hoge werkloosheid, maar ook hier is de storm het voorbije jaar wat gaan liggen en wordt niet langer gesproken over het uiteenvallen van de eurozone. Sterkhouder Duitsland trekt de anderen tegen heug en meug bij en het einde van een lange recessie in de eurozone lijkt in zicht. Zelfs in landen als Spanje schijnt er licht aan het einde van de tunnel.
Groeilanden met groeipijnen
Tegelijk is er zand in de BRIC-machines gekomen in wat het toonaangevende magazine The Economist zelfs de ‘Great Deceleration’ of ‘grote vertraging’ noemt. Rusland — altijd afhankelijk gebleven van de uitvoer van olie, aardgas en grondstoffen — lijkt industrieel nog steeds erg op de oude Sovjet-Unie. Of hebt u thuis veel producten ‘Made in Russia’ die u niet kunt opstoken in de winter? India kan bogen op een goede ICT-traditie en twee decennia van liberalisering en forse groei hebben een stevige middenklasse van honderden miljoenen mensen vorm en inhoud gegeven. Die groei lijkt nu af te koelen en 500 miljoen Indiërs leven nog altijd in armoedige omstandigheden te midden van blijvende spanningen tussen hindoes en moslims. Veel spectaculairder en potentieel gevaarlijker lijkt de terugval van China, waar de ongebreidelde groei nu is teruggezakt tot 7,5 %. Dat lijkt veel, maar volstaat niet om genoeg banen te scheppen. Het Chinese exportmodel heeft zijn grenzen bereikt. Overdreven investeringen hebben geleid tot een vastgoedzeepbel, een myriade van overtollige infrastructuur en vooral enorme schuldenbergen voor lokale en regionale overheden, bedrijven en banken. Tegelijk legt het ongenoegen over de enorme milieuvervuiling, de sociale uitbuiting, de hemeltergende corruptie en het machtsmisbruik door autoritaire leiders een bom onder het communistische regime. De nieuwe leiders Xi Jinping en Li Keqiang proberen het tij te keren, maar het is de vraag of ze — zoals Gorbatsjov eerder — niet te laat komen.
De Chinese problemen wegen ook op Latijns-Amerika, waar driekwart van de groei het gevolg is van uitvoer van grondstoffen en landbouwproducten, vooral dan naar China. De prijzen van grondstoffen dalen fors en de groei van Brazilië is afgekalfd van 7,5 % in 2010 tot 1,8 % nu. De plotse uitbarsting van sociaal protest in Brazilië heeft iedereen verrast, net op het ogenblik dat dat land zich met de Olympische Spelen en het WK voetbal op de wereldkaart wil zetten.
Straatprotest legt overigens ook twijfels onder de andere groeilanden zoals China, maar ook Zuid-Afrika, Turkije en Indonesië waar om verschillende redenen plots de bevolking op straat komt en meer recent zijn er kapitaalstromen op gang gekomen, weg van de BRIC’s naar veiliger oorden, onder andere in het Westen. Vooral in Londen, Vancouver, San Francisco en New York krioelt het nu van ‘luxejachtvluchtelingen’ uit de BRIC’s, zoals Lakshmi Mittal en Roman Abramovitsj die zich hier veiliger voelen.
