Interview – Fons Martens van Brouwerij Martens over het succes van zijn bedrijf
Ondanks de sluiting van Ford Genk is het niet allemaal kommer en kwel in Limburg. De familiale brouwerij Martens uit Bocholt is in volle bloei. Toch houdt zaakvoerder Fons Martens de voeten op de grond. ‘We zijn een kmo, met de nadruk op de K.
Zeggen dat de brouwerij het hart van Bocholt domineert, is een understatement. De dorpskern ís min of meer de brouwerij. Op een donkere namiddag in de kille winter onttrekt een witte stoompluim uit een van de vier grote bierciternen de toren van de Sint-Laurentskerk aan het zicht. En zelfs daar zit de brouwerij voor iets tussen. In 1910 financierden de grootvader en de grootoom van de huidige zaakvoerders de verplaatsing van de toren, die twee centimeter van de fundering werd gekrikt en op acht dagen tijd 9,1 meter opgeschoven. De banden tussen de brouwerij en Bocholt zijn oud en gaan diep, driekwart van de 250 werknemers komt uit het dorp. Fons Martens, co-topman met broer Jan, is een telg van de achtste generatie. Behalve commercieel directeur en afgevaardigd bestuurder is hij ook de trotse voorzitter van derdeklasser Bocholt VV. Hij toont ons de brouwerij. Tegenover de kerk liggen een van de twee Belgische productiesites en de kantoren, die in een voormalige kolenhandel huizen. Geen designblad aan de receptie, geen steriele vergaderruimten, maar een ontvangstkamer met een tafel in fineer en een kop koffie uit de thermos. Geen franjes, en daar doet Fons Martens ook niet aan. ’We zijn een atypische brouwerij. In de Belgische horeca hebben we maar een heel klein aandeel, en dat bevindt zich voornamelijk hier in de buurt. In Noord-Limburg verkopen we Martens Pils, Sezoens en wat speciale bieren. Al de rest, meer dan 80 procent, is export.’
In 1962 vertrekken de eerste glazen flesjes, dan nog met beugelsluiting, vanuit Bocholt in houten kratten per vrachtwagen naar Duitsland. Een voorbode van het exportverhaal dat het bedrijf groot zal maken. Supermarkten, een nieuw concept voor de naoorlogse Europese steden, hebben grote volumes gebruiksvriendelijke en licht hanteerbare producten nodig. De broers Jean en Guy Martens ruiken een kans. De groei in Duitsland gaat gestaag maar zeker. Tot in 2003 de Duitse regering onverwacht een duur en ingewikkeld systeem invoert om statiegeld te heffen. Supermarkten willen nog maar één type drankverpakking verkopen en recupereren: petflessen. Bij Martens valt de export in een klap met een derde terug. Het probleem met polyethyleentereftalaat (pet) als verpakking voor bier is de doorlaatbaarheid. Ontsnappend koolzuurgas maakt bier snel slap. Omdat zuurstof de fles binnendringt, is het bier niet lang houdbaar. Dan komt de ommekeer. Een speciale coating van een Frans bedrijf lost dat probleem op. Zo wordt Martens de eerste, ‘en mogelijk nog steeds de enige’, aldus de commercieel directeur, die op industriële schaal bier in petflessen kan verkopen. Dat is een troef, zegt Martens, die vandaag van pas komt, van Ierland tot Singapore. ‘Toen was het revolutionair, bier in pet. De Belgische brouwerijen zagen het helemaal niet zitten.
’ Dat doen ze nog steeds niet. Waarom niet? ‘
In België is daar geen sprake van omdat je het hier niet nodig hebt. Ik ben in dit bedrijf begonnen in 1984. Toen zeiden ze dat bier in blik nooit zou werken. Dat is vandaag niet meer weg te denken. Soms heeft een nieuwe verpakking twintig tot vijfentwintig jaar nodig eer die tot de markt doordringt. ’Uiteindelijk beslist de consument wat hij wil drinken en kopen. Daarin spelen veel elementen mee: gebruiksgemak, prijs, kwaliteit. Pet is een volledig recycleerbaar product met een lage ecologische voetafdruk. Het is ook tien keer lichter dan een glazen fles met dezelfde inhoud.
’Is het via pet dat jullie in China voet aan de grond hebben gekregen? ‘
In China hebben we een joint venture met een hele grote Taiwanese groep, de Far Eastern Group. Zij waren geïnteresseerd om pet op de Chinese markt te brengen. Het is een enorm bedrijf, dat actief is in verschillende sectoren, van betoncentrales tot telecom. Een megaverhaal. Far Eastern Group is ook een van de grootste producenten van de grondstoffen voor pet ter wereld, zij werken voor bedrijven als Adidas en Puma. Wij hebben hun knowhow geleverd over alles wat te maken heeft met het brouwerijproces en met het afvullen. Zij zijn verantwoordelijk voor het commercialiseren van de Chinese markt. ’Zonder een stevige partner zoals de Far Eastern Group waren we nooit in dat Chinese avontuur gestapt. We werken met mensen die na de revolutie van Tsjang Kai-sjek naar Formosa zijn verhuisd. Zij voelen zich Shanghainees. Ze weten wat er in West-Europa gebeurt, en wat er in China moet gebeuren.
Chinezen drinken zo’n 33 liter per kop per jaar. Maal een miljard Chinezen is dat natuurlijk een gigantische plas. China is de grootste consumerende en producerende biermarkt ter wereld. En er is nog marge om te groeien. Mogelijk zit er nog een verdubbeling van de markt in.’
Jullie droomden hardop van een tweede fabriek als de Chinese resultaten bevredigend waren. Komt die er?
‘De fabriek is operationeel sinds 2007. Iedereen weet dat de crisis in 2008 de zaken op hun kop heeft gezet. Ondanks de moeilijke omstandigheden zijn we vorig jaar nog gegroeid. Voor 2013 geloven we in een groeiscenario. Niet in België of Noord-West-Europa, waar de biermarkt stagneert. Onze groei komt uit de verre export.’ Op dit moment zijn er geen plannen voor Chinese uitbreiding, we volgen onze lokale partner. Vietnam is bijvoorbeeld ook een interessant bierland, dat qua prijszetting en verbruik positiever evolueert dan China. Misschien ligt daar de volgende focus.
’ En in de rest van de wereld? ‘
Afrika en Latijns-Amerika, daar gaat de komende tien jaar de grootste ontwikkeling vandaan komen. Afrika is een veelbelovend en een beetje vergeten continent. Je kunt moeilijk spreken van Afrika als één entiteit, daarvoor zijn de interne verschillen te groot. In Zuid-Soedan kun je bijvoorbeeld wel bier verkopen, in Soedan dan weer niet. We leveren al relatief veel bier aan de West-Afrikaanse kust, van Ghana tot Kameroen en Tsjaad. Nigeria heeft een enorm potentieel, maar je kunt er geen druppel bier verkopen. Elk biertje dat er verkocht wordt, moet volledig in eigen land geproduceerd zijn.
’ Wat houdt jullie eigenlijk nog in België? ‘
Als je de transportkosten bekijkt, dan is het goedkoper om een container naar Singapore te sturen dan met een vrachtwagen naar Berlijn te rijden. Trouwens, een boom van 250 jaar oud krijg je nog moeilijk verplant. Onze roots zijn hier.’
Ziet u zichzelf als het hoofd van een familiebedrijf of van een multinational? ‘
We zijn een kmo, met de nadruk op de K. We zijn een bedrijf waar iedereen elkaar met naam en toenaam kent. Een multinational, dat willen en kunnen we niet zijn. ’Ik ben ervan overtuigd dat het gegeven van een familiale brouwerij doorslaggevend was voor onze samenwerking in China. Het was voor hen moeilijker om voor ons te kiezen dan omgekeerd. Onze partner is een beursgenoteerd bedrijf, dat familiaal gerund wordt. Het is toch helemaal anders om tegenover een man van de derde generatie en zijn schoonbroer te zitten dan tegenover vertegenwoordigers van een conglomeraat. We lopen acht generaties mee. We werken al meer dan 250 jaar met een bepaalde visie en knowhow in een sector die de Chinezen niet kennen.’Shareholders values, daar hou ik me niet mee bezig. Ik heb nog nooit een dividend aan iemand uitgekeerd. Winst? Dit is voor ons geen graadmeter. Alles wordt meteen in het bedrijf gestoken.
Bron: De Morgen
