Supermarkten en voedingsbedrijven blijven niet gespaard van de recordinflatie van het voorbije jaar. Ze rekenen niet al hun gestegen kosten door aan hun klanten, waardoor hun winstmarges dalen.
De essentie
- Net als andere bedrijven werden de voedingsbedrijven en de supermarkten het voorbije jaar geconfronteerd met fors hogere grondstoffenprijzen.
- Die rekenen ze met meerdere maanden vertraging door aan de eindconsument.
- Dat betekent dat de fabrikanten en de winkels een deel van de gestegen kosten voor eigen rekening nemen.
- Bijgevolg zullen de winstmarges van de bedrijven dit boekjaar dalen.
Supermarkten
‘Er zijn indicaties dat de winstmarges in de voedingsindustrie teruggevallen zijn in de eerste drie trimesters van 2022’, klinkt het in een rapport van het Prijzenobservatorium, een overheidsorganisatie die de evolutie van de prijzen in België opvolgt. ‘Ook in de detailhandel (supermarkten, red.) lijken de marges te krimpen.’
Het onderzoekt bevestigt echo’s uit de bedrijfswereld. Zo kondigde de supermarktgroep Colruyt vorige week aan dat haar bedrijfswinstmarge in de periode van april tot september daalde naar 2,30 %, tegenover 4,20 % in dezelfde periode een jaar eerder. De vleesverwerker Ter Beke kondigde een winstdaling (ebitda) van 22 % aan tijdens de eerste helft van zijn boekjaar. Het waren verre van de enige bedrijven die aangaven dat ze niet in staat zijn hun kosten snel door te rekenen in hun verkoopprijzen.
De voornaamste reden is de concurrentie. Voedingsbedrijven kunnen hun prijzen niet naar hartenlust verhogen, want dan riskeren supermarkten over te schakelen op andere producenten of producten uit het rek te gooien. De supermarkten rekenen hun eigen kosten dan weer traag en niet volledig door naar hun klanten, uit angst duurder te worden dan hun concurrenten en zo klanten te zien vertrekken. Het vertraagde effect blijkt uit het onderzoek van het Prijzenobservatorium. Tussen augustus 2020 en mei 2022 zijn de prijzen van grondstoffen verdubbeld. Pas in april 2021 begonnen de voedingsbedrijven de prijzen te verhogen die ze de supermarkten aanrekenen. In juli 2021 begon volgens het Prijzenobservatorium ‘een sterk opwaartse beweging’. Al maakt het een kanttekening: ‘De stijging is aanzienlijk, maar minder groot dan de toename van de prijzen van de belangrijkste landbouwgrondstoffen.’
Pas een halfjaar later, in januari 2022, begonnen de supermarkten hun prijzen duidelijk te verhogen. Afgelopen september waren levensmiddelen – voeding, tabak en alcohol – in de Belgische supermarkten 10,20 % duurder dan een jaar eerder. Dat is een ongeveer even grote toename als in Frankrijk en Nederland, maar minder dan in Duitsland. ‘Het is de eerste keer dat de maandelijkse inflatie voor levensmiddelen in België de grens van 10 procent overschrijdt’, zegt het Prijzenobservatorium. Vooral oliën en vetten (22,50 %), koffie (16,40 %), zuivel (14 %) en brood (12,90 %) werden fors duurder.
Mogelijk lopen de consumentenprijzen de komende maanden verder op. Tussen april 2021 en augustus 2022 zijn de prijzen in de voedingsindustrie met 19,30 % gestegen. Al dalen de prijzen van heel wat grondstoffen sinds de zomer. Dat kan bedrijven ertoe aanzetten de situatie uit te zitten en hun prijzen niet (fors) te verhogen.
Een logisch gevolg van de vertraagde verrekening van de gestegen kosten is dat de winstmarges onder druk komen te staan. Dat leidt tot ongerustheid bij heel wat voedingsbedrijven.
Al kunnen de meeste tegen een stootje. In de jaren voor corona slaagden ze erin hun marges te verhogen. Ze lagen in lijn met die van voedingsbedrijven in Duitsland en Nederland, maar waren hoger dan die van Franse voedingsbedrijven. Bovendien hebben de Belgische voedingsbedrijven hun winstmarges tijdens de coronacrisis stabiel kunnen houden of zelfs licht laten stijgen.
Er zijn enkele kanttekeningen te maken. Zo gaat het om gemiddelden: de drankenindustrie kampte vanwege de gesloten horeca tijdens corona wel met dalende marges. Bovendien kan ook de coronasteun van de overheid een vertekend beeld geven. Ten slotte hebben de bedrijven ook figuurlijk weinig marge: hun winstmarges liggen structureel lager dan die in andere takken van het bedrijfsleven.
Dat laatste geldt ook voor de supermarktsector. De supermarkten waren er voor corona goed aan toe. Ze konden hun brutowinstmarges in de jaren voor 2020 verhogen, waardoor die hoger lagen dan die van supermarktketens uit de ons omringende landen. In het coronajaar 2020 stegen de marges licht. Maar in 2021 liepen ze terug tot het laagste punt in vijf jaar.
Met uitspraken over 2022 is het Prijzenobservatorium voorzichtig. Het jaar is nog niet voorbij. Maar het heeft wel indicaties. Zowel bij de voedingsbedrijven als bij de supermarkten stijgen de kosten dit jaar harder dan de verkoopprijzen. ‘Er zijn duidelijke trends die wijzen op een bijna algemene verslechtering van de marges in de levensmiddelenindustrie in 2022.’
