Het familiebedrijf Agristo is vanuit de West-Vlaamse grond uitgegroeid tot een van de grootste diepvriesfrietbedrijven ter wereld en startte pas een nieuwe fabriek op in India. ‘Innovatie wordt almaar belangrijker. Gedaan met slappe frieten bij maaltijdleveringen aan huis.’
‘ We hebben frieten in verschillende maten, smaken en snitten, zoals wafeltjes. We maken frieten met currysmaak of met salt and vinegar . Alles wat je ziet in chips, waait ook naar frieten over. Voor Belgen is dat misschien moeilijk te begrijpen, want die willen gewoon de klassieke friet van het frietkot, maar elders is dat niet het geval’, zegt Filip Wallays, co-CEO van Agristo en lid van de tweede generatie.
In het VK en Australië doen de loaded fries het goed: diepvriesfrieten met spek en kaas als topping, in een verpakking voor thuis in de magnetron. Met nieuwe procestechnieken maakt Agristo frieten voor de oven en de airfryer. Voor maaltijdleveringen aan huis ontwikkelde het een extra krokante friet met een extra zetmeellaagje. ‘Als je binnen het kwartier je bestelling krijgt, zal de friet nog warm en krokant zijn. Komt je eten later, dan steek je het even in de microgolfoven en is de friet weer krokant. Gedaan met slappe frieten. Het is niet eenvoudig dat te produceren, maar het is een groeiend segment. Innovatie wordt steeds belangrijker. Meer dan 20 % van onze omzet komt van nieuwe producten uit de laatste drie jaren’, zegt co-CEO Hannelore Raes.
Groei in het DNA
Haar vader en die van Wallays, ‘twee jeugdvrienden’, richtten in 1986 het bedrijf in Harelbeke op toen de diepvriesfrietindustrie nog in de kinderschoenen stond. Overnames volgden in Tilburg (‘extra frietcapaciteit’) en Nazareth (‘specialiteiten zoals rösti en kroketten’).
In 2017 opende in Wielsbeke een nieuwe fabriek op een voormalig industrieterrein van Unilin, goed voor een investering van 200 miljoen euro. Sindsdien is het productievolume verdubbeld tot 850.000 ton. Het personeelsbestand dikte aan tot 1.100.
‘Dat was een belangrijke stap’, klinkt het. ‘We hebben er drie productielijnen en er is ruimte voor meer. We zijn elk jaar al gegroeid. Op een bepaald moment is groeien een deel van je DNA geworden. Het is ook nodig om relevant te blijven en onze klanten te volgen. Als dat niet meer lukt, wordt het moeilijk’, zegt Wallays. Agristo is het nummer zes in de sector en produceert voor horeca, grootkeukens en huismerken van retailers. Het verkoopt zijn waren wereldwijd en heeft ook in de VS, de thuismarkt van giganten als McCain, voet aan de grond. ‘De nabijheid van havens is een enorme troef’, klinkt het. ‘Zeetransport is efficiënt, waardoor de grote centra in het oosten zoals New York en Boston voor ons even bereikbaar zijn als voor de Amerikaanse frietboeren aan de andere kant van het land.’
De grote fastfoodketens zoals KFC, McDonald’s of Burger King zijn geen klant. ‘De specifieke eisen die zij soms stellen, zouden de efficiëntie van onze fabrieken verminderen.’
De markt groeit met 3 à 4 % per jaar. Elk jaar komt er wereldwijd een klein Agristo bij. Wie eet al die extra frieten? ‘Ons product is cultureel neutraal, het is goedkoop en aardappelen zijn een belangrijke koolhydratenbron. En ken jij iemand die niet graag frieten eet? In Europa stijgt de vraag nog altijd. Daar liggen kansen voor ons. En diepvriesfrieten zijn in Azië snel aan het groeien voor street food en restaurants’, zegt Raes. De middenklasse groeit er en westerse eetgewoonten doen hun intrede, met McDonald’s en co. als missionaris van de gefrituurde aardappel als alternatief voor rijst. ‘Een Belg eet gemiddeld 14 kilo diepvriesaardappelproducten per jaar. Is Azië is dat 0,4 kilo. Daar is nog een groot potentieel.’ Agristo heeft de voorbije 30 jaar meegesurft op het succes van de Belgische aardappel. Dankzij het gematigde zeeklimaat en een vruchtbare leembodem levert een hectare grond nergens meer aardappelen op dan bij ons. Met de creatie van nieuwe aardappelrassen en het gebruik van satellietbeelden voor bemestings- en pesticidenregimes is de kweek geoptimaliseerd.
Dringen om aardappelen
Ook frietbedrijven als het Amerikaanse McCain zijn hier actief. Het Nederlandse Aviko opende een gigantische fabriek in West-Vlaanderen en het Belgische Clarebout heeft gelijkaardige plannen in Henegouwen en Noord-Frankrijk. Die strijden allemaal om dezelfde aardappelen, terwijl de steeds drogere zomers de boeren parten spelen en de beschikbare hectares niet oneindig zijn. ‘België en Nederland zitten bijna vol. In Duitsland en Noord-Frankrijk kunnen er nog hectares bij, maar West-Europa bereikt op een gegeven moment het plafond’, zegt Wallays. ‘Als we willen blijven groeien, moeten we ook buiten Europa produceren.’
Agristo heeft zijn teen in het water gestoken in India. ‘India is een van de new kids on the block en ontwikkelt zich als exportland van diepvriesaardappelproducten’, zegt Raes. Een kleine fabriek draait er sinds deze zomer. ‘Ze is klein, maar het is toch een grote stap voor ons. Een fundamentele beslissing om een zaadje te planten buiten Europa’, zegt Wallays.
Agristo heeft er 120 werknemers en maakt gedroogde aardappelvlokken voor de chipsindustrie. Diepvriesproducten volgen over enkele jaren. ‘Dat gaat niet van vandaag op morgen. We moeten lokale telers nog leren speciale frietaardappelen te kweken. We moeten alle relaties nog opbouwen.’ Waar het in India eindigt voor Agristo is volgens Raes moeilijk te voorspellen. ‘We geloven in het project, maar het is onbekend terrein. In Europa kunnen we duidelijke plannen maken. Daar niet. Er is een andere cultuur. We moeten alles nog leren en relaties bouwen. Hebben we ons mispakt? Dat is een groot woord. We hebben het misschien onderschat. Landen als China hebben in onze industrie nog niet de schaalvoordelen en efficiëntie als in Europa. Wij hebben er hier 30 jaar over gedaan om te staan waar we nu staan. Een ding is zeker: zij zullen er geen 30 jaar over doen.’
Turbulent
Sinds Raes en Wallays de fakkel overnamen, hebben ze er een turbulente periode op zitten. ‘Het Verenigd Koninkrijk was bij de brexit 30 % van onze omzet, maar dat is bijna vlekkeloos verlopen’, zegt Raes. Daarna volgden de pandemie, de oorlog in Oekraïne en de grondstoffen- en energiecrisis. ‘Onze grootste angst was dat we door de oorlog zonder zonnebloemolie om te frituren zouden vallen, maar we konden terugvallen op lange relaties met leve ranciers, al gingen de kosten maal twee of drie.’
Hoe hoog de extra factuur van energie en grondstoffen is? ‘Onbetaalbaar. De schokken zijn zo groot dat je die als bedrijf niet kunt absorberen. In het begin loop je achter met prijsverhogingen, maar nu is dat min of meer in balans. De prijs die we aanrekenen voor een kilo frieten is met de helft gestegen. Vroeger moesten we alleen rekening houden met de volatiliteit van de aardappelprijzen. De voorbije jaren kwam er veel bij, maar we blijven op koers.’ Onderneming van het Jaar 2022 Welk bedrijf wordt volgende week dinsdag gelauwerd als Onder-neming van het Jaar 2022?
De aardappelverwerker Agristo, de buizenproducent Aliaxis, het recyclagebedrijf Galloo en de machinebouwer Van de Wiele strijden om de titel. In een vier-delige reeks blikken we terug op hun ontstaansgeschiedenis, staan we stil bij de groeistrategie en kijken we vooruit naar hoe ze de toekomst zien.
Agristo in cijfers
- Familiebedrijf opgericht in 1986, met hoofdkwartier in Wielsbeke
- Productie: 850.000 ton
- Marktaandeel: 5 %
- Omzet: 800 miljoen euro (prognose 2022)
- Ebitda: 128 miljoen euro (prognose 2022)
- Winstmarge: 16 % tegenover gemiddeld 14 %.
- Nettowinst: 9,5 miljoen euro (2021)
- Werknemers: 1.100
- Fabrieken: twee in België, een in Nederland, een in India
