De automatische loonindexering staat ter discussie na de gunstige groeiprognoses die de Nationale Bank maakt. De vakbonden en linkse partijen staan lijnrecht tegenover de werkgevers.
De vakbonden en linkse partijen lezen in de nieuwe prognoses van de Nationale Bank van België (NBB) wellicht extra argumenten pro het unieke Belgische systeem van automatische loonindexering. De Belgische economie zal volgens de NBB zowel in 2023 maar ook in 2024 sneller groeien dan het Europees gemiddelde. In 2024 verwacht de NBB namelijk 1,30 % groei in België, tegenover 0,80 % in de eurozone. De NBB zit met haar prognoses ruim boven de verwachtingen van de bankeconomen, die voor volgend jaar een groei in ons land rond het lage Europees gemiddelde verwachten.
Investeringen
De belangrijkste oorzaak voor die betere groeicijfers is de consumptie, die hier sterker stijgt dan in de buurlanden, en dat dankzij de automatische indexering van de lonen. De klassieke kritiek tegen die indexering is dat het jobs kost en bedrijven ervan doet afzien om nog in België te investeren, wat zich in het verleden meermaals heeft voorgedaan. In de prognoses van de NBB valt daar weinig van te bespeuren. In 2023 stegen de bedrijfsinvesteringen met 8,60 % en in 2024 met 4,30 %.
Geert Langenus, hoofdeconoom bij de Nationale Bank, verwonderde zich over het sterke investeringsritme bij de ondernemingen. “De bedrijven in België investeren volop in zowel automatisering, digitalisering als vergroening”, zegt hij. Bart Van Craeynest, hoofdeconoom van ondernemersorganisatie Voka merkte eerder in deze krant op dat bedrijven meer in automatisering investeren, net om de gevolgen van de automatische indexering en de hogere lonen op te vangen.
Vroeger zou dat tot minder werkgelegenheid hebben geleid, maar in een structureel krappe arbeidsmarkt is dat niet langer het geval. Het aantal banen zal de komende jaren volgens de NBB blijven toenemen. De werkloosheidsgraad blijft stabiel op 5,50 %. Meer investeringen in automatisering doen ook de productiviteit stijgen, wat zowat alle macro-economen noodzakelijk achten om de vergrijzing betaalbaar te houden.
Alleen maar voordelen dus aan die automatische indexering? Neen, critici van het systeem zullen naar het begrotingstekort wijzen, dat volgens de NBB blijft oplopen. Het zou van een tekort van 4,30 % in 2023 naar een tekort van 5,20 % in 2026 oplopen, ruim boven wat Europa toelaat. Daardoor zou de schuldgraad van 104,30 % naar 109,60 % van het bbp stijgen in 2026. De automatische indexering leidt ertoe dat de overheidsuitgaven door snel stijgende ambtenarenlonen en uitkeringen sneller toenemen dan in de buurlanden. Daarnaast stijgen de rentelasten op de schuld, net zoals de pensioenlasten door de vergrijzing. Die stijging van de uitgaven wordt onvoldoende gecompenseerd door de extra inkomsten uit de belastingen op de geïndexeerde lonen in de private sector.
Ramingen NBB
Voorstanders van hervormingen aan het systeem van automatische indexering, zoals de werkgeversorganisaties, vinden nog een argument in de ramingen van de Nationale Bank. Die gaat er namelijk ook van uit dat de handelsbalans verslechtert. De lopende rekening (waarvan de handelsbalans een onderdeel is) zou dit jaar weliswaar positief zijn, maar de komende jaren steeds meer rood uitslaan, omdat de concurrentiepositie van de bedrijven door de snel stijgende lonen afneemt.
