De vraag naar nieuwe werknemers lag vorige maand ruim 15 % lager dan een jaar geleden. Dat minder vacatures blijven openstaan, toont dat de arbeidsmarkt afkoelt.
Na twee jaar van toenemende krapte is de arbeidsmarkt de voorbije maanden afgekoeld. Eind maart stonden bij de arbeidsbemiddelaar VDAB bijna 9 % minder vacatures open dan een jaar geleden. Dat is de sterkste daling sinds de coronacrisis, toen bedrijven hun aanwervingsproces on hold zetten.
Na de remonte in de vraag naar personeel sinds april 2021 staan bedrijven opnieuw op de rem. In maart meldden bedrijven 32.000 vacatures aan bij de VDAB, ruim 15 % minder dan in dezelfde maand een jaar eerder.
De spanningsindicator die De Tijd berekent, toont hoe de krapte afneemt. De maatstaf drukt uit hoeveel werkzoekenden de voorbije twaalf maanden gemiddeld in een bemiddelingstraject zitten tegenover het aantal openstaande vacatures. Hoe groter de verhouding, hoe vlotter het lukt jobs in te vullen. Hoe kleiner het cijfer, hoe krapper de arbeidsmarkt.
Eind maart waren er per vacature 1,8 werkzoekenden zonder werk. Sinds oktober neemt de spanningsindicator mondjesmaat toe, maar hij blijft wel bijzonder laag. In april vorig jaar waren er voor de eerste keer sinds de VDAB de cijfers publiceert minder dan twee kandidaten per vacature.
‘De krapte neemt af, maar ze is niet verdwenen. Vorig jaar was een jaar met een extreem hoge vacaturevraag. Dat was een uitgesteld effect van de pandemie’, zegt Joke Van Bommel, de woordvoerder van de VDAB. ‘Maar het aantal aangemelde vacatures ligt nog altijd een flink stuk hoger dan voor corona, toen we al spraken van een arbeidsmarkt die in brand stond.’ Bovendien stijgt het aantal nieuwe vacatures de voorbije maanden weer lichtjes.
Dat de krapte jaar op jaar afneemt, kan goed nieuws zijn als dat een gevolg is van een hogere instroom op de arbeidsmarkt. Maar dat de verklaring ligt in een lager aantal nieuwe vacatures wijst mogelijk op gevolgen van de oorlog in Oekraïne, de opstoot in de energieprijzen en toegenomen loonkosten.
De keerzijde is dat de werkloosheid opnieuw toeneemt. In maart lag het aantal werkzoekenden bij de VDAB 6 % hoger dan een jaar eerder, terwijl dat cijfer de voorbije jaren in een dalende lijn ging. Toch wijst dat niet zozeer op meer ontslagen, maar eerder op het aanvullen van het arbeidsaanbod. ‘Vooral inburgeraars en Oekraïense vluchtelingen schrijven zich in. In het aantal werkzoekenden met een uitkering zien we nog altijd een daling’, zegt Van Bommel.
De krapte is vooral een gemiste kans om inactieve groepen, zoals leefloners en huisvrouwen, aan de slag te krijgen en de werkgelegenheidsgraad op te drijven. In Vlaanderen is de werkloosheid relatief laag. Maar de werkzaamheidsgraad (76 %) hinkt achter op die in de buurlanden Nederland en Duitsland, waar ruim 80 % van de bevolking aan de slag is.
De VDAB heeft vier op de tien werkzoekenden die hij begeleidt na een jaar niet aan werk geholpen, maakte De Tijd vorige week bekend. De arbeidsbemiddelaar is tevreden met die prestatie, omdat hij zich met de opdrogende poel werkzoekenden meer moet richten op inactieven om vacatures op te vullen. Voor hen is de stap naar werk groter, waardoor intensievere bemiddeling en meer opleiding nodig zijn. De werkgeversorganisatie Voka en de regeringspartijen Open VLD, N-VA en CD&V vinden dat de VDAB gezien de hoge krapte beter moet kunnen.
‘Een daling van het aantal vacatures? Was dat maar waar’
‘We hebben wat minder mensen nodig dan een jaar geleden.’ Katrien Vermeire is directeur bij John & Jane. Het evenementenbedrijf stelt een dertigtal mensen tewerk en doet ook een beroep op freelancers. De evenementensector zat op een rollercoaster de voorbije jaren. Na de complete stilstand door de lockdowns volgde de knaldrang. ‘In 2022 hebben heel wat bedrijven evenementen die uitgesteld werden door corona ingehaald. Dat veroorzaakte een tsunami aan werk.’
Intussen leven we weer in een andere wereld. De hoge energieprijzen en inflatie en de stijgende loonkosten hebben tot gevolg dat organisaties twee keer nadenken over hun evenementen. ‘De looptijd van de aanvraag voor een evenement tot het tekenen van het contract is opgelopen. Er wordt meer op de kleintjes gelet.’ Dat geeft John & Jane wat meer ruimte om extra te investeren in zijn werknemers. ‘We stoppen veel tijd in opleiding en persoonlijke ontwikkelingsplannen. Het talent dat we hebben, willen we niet verliezen.’
In andere sectoren is van een afkoeling geen sprake. ‘Een daling van 15 % van het aantal vacatures? Ik krijg er kippenvel van. Was het maar waar’, zegt Kathy De Bruyne, hr-directeur bij Seris. De specialist in bewakings- en beveiligingsoplossingen heeft een tachtigtal vacatures openstaan, zowel voor bewakingsagent als technicus. ‘Dat gaat om gedetailleerde vacatures voor opdrachten die we hebben aangenomen’, zegt De Bruyne. ‘Mochten we alle aanvragen aannemen, dan hebben we 500 mensen nodig.’
Bij de bouwsector zijn gelijkaardige geluiden te horen. ‘We zouden meer werk kunnen aannemen, mochten we er het volk voor vinden’, zegt Ilse Claes, hr- verantwoordelijke bij de bouwgroep Democo. Project- en werfleiders, elektriciens of ploegbazen mogen zich altijd aanbieden. ‘Ook al vinden we iemand, de vacature blijft openstaan.’ Er zijn meer dan veertig vacatures. In de bouwsector ging de voorbije maanden een aantal kleinere kmo’s over de kop. ‘Daardoor komt hier en daar wel een talent vrij,’ zegt Claes, ‘maar dat is onvoldoende om aan de vraag te voldoen.’
Bedrijven die mensen voor knelpuntberoepen zoeken, moeten creatief blijven. Een aantrekkelijk loonpakket wordt aangevuld met troeven zoals extra opleidingen, aanwervingspremies en werkschema’s op maat. ‘Veel verbetering verwacht ik niet’, zegt Claes. ‘Er zijn structureel te weinig kandidaten om het aantal collega’s dat met pensioen gaat tijdig te vervangen.’
