Nooit moesten Europese bedrijven meer betalen voor hun CO2-uitstoot. Wie onder het Europese systeem van emissiehandel (ETS) uitstootrechten moet kopen, moest dinsdag voor het eerst meer dan 100 euro betalen voor één ton CO2.
Daarmee is een symbolische kaap gerond onder het ETS, een van Europa’s belangrijkste instrumenten om de klimaatdoelen te halen en tegen 2050 koolstofneutraal te zijn. Het ETS begrenst de emissies van meer dan 10.000 industriële installaties, stroomproducenten en luchtvaartmaatschappijen (goed voor zowat 40 procent van de uitstoot in de EU), waarbij het plafond systematisch lager komt. Wie toch meer wil uitstoten dan toegelaten, moet emissierechten kopen, maar hoe hoger de vraag, hoe duurder die worden.
Jarenlang weerklonk de kritiek dat het systeem tandeloos was, omdat emissierechten te goedkoop waren en bedrijven maar een beperkte prikkel kregen om te vergroenen en af te stappen van fossiele brandstoffen. Maar de laatste jaren zijn de rechten in ijltempo duurder geworden. De prijs van emissierechten ligt vandaag ruwweg vier keer hoger dan begin 2020, en meer dan twaalf keer hoger dan begin 2018.
De prijsstijging is vooral gedreven door het systematisch aanscherpen van het Europese klimaatbeleid. Nog maar eind vorig jaar bereikten het Europees Parlement, de Commissie en de lidstaten een akkoord om sneller (gratis) rechten uit de markt te halen, en het systeem verder uit te breiden voor luchtvaart en scheepvaart. Door die hervorming zullen uitstootrechten in de toekomst alleen maar duurder worden, is de verwachting. Omdat de deadline voor bedrijven snel in zicht komt – tegen april moeten bedrijven alle emissierechten hebben aangekocht om hun uitstoot van afgelopen jaar te dekken – leefde er de afgelopen weken het gevoel van een ‘stierenmarkt’, merkt Reuters op.
Die rush wordt verder aangezwengeld doordat de volgende weken kouder weer wordt voorspeld, met weinig wind. Terwijl de productie van windmolens daardoor beperkt zou blijven, moeten stroomproducenten op fossiele brandstoffen (die in tegenstelling tot de industrie geen gratis uitstootrechten krijgen) extra uitstootrechten kopen. Het helpt ook niet dat Europa het afgelopen jaar zijn steenkoolcentrales weer op volle toeren moest laten draaien om het gebrek aan Russisch aardgas te kunnen opvangen. Steenkoolcentrales produceren elektriciteit op de meest CO2-intensieve manier, waardoor ze ook meer uitstootrechten nodig hebben.
Voorlopig lijkt er geen rem te staan op de prijsstijging onder het ETS. Het zal de prikkel voor bedrijven om snel werk te maken van een overstap naar koolstofarme energiebronnen alleen maar vergroten. Maar nu de symbolische kaap van 100 euro is gerond, geeft dat tegenstanders van het ETS ook nieuwe munitie. De Europese industrie, die vandaag al met historisch hoge energieprijzen wordt geconfronteerd, vreest op de wereldmarkt nog meer aan concurrentiekracht in te boeten. Ze vindt daarbij bondgenoten bij politici over heel Europa, die de snel stijgende CO2 -prijs willen afremmen.
