Heel wat economen vrezen dat de coronacrisis tot dalende prijzen kan leiden. De inzakkende consumptie leidt tot overschotten van olie, aardappelen, melk en auto’s. Volgens de wet van vraag en aanbod zou de prijs dan naar beneden moeten gaan. Dat onderwerp is op deze plaats al eerder ter sprake gekomen, maar ik kom er nog eens op terug.
Deflatie – zoals het fenomeen van structureel dalende prijzen genoemd wordt – is voor heel wat economen en politici een schrikbeeld. ‘Dalende prijzen zijn voor economen een red alert. Ze tonen aan dat de economische machinerie hapert en sputtert’, schreef ik vorige maand. De gangbare theorie is dat deflatie tot een vicieuze cirkel kan leiden, omdat consumenten hun aankopen gaan uitstellen. Als je volgende maand minder betaalt dan nu, is het de moeite om even te wachten.
Toch is het verre van zeker dat de consument altijd zo redeneert. Om te beginnen, zijn er heel wat aankopen die je gewoon niet kunt uitstellen. Brandstof voor de auto bijvoorbeeld. De prijs daarvan is de afgelopen maanden fors gezakt, maar niemand heeft zijn autoritjes uitgesteld om daarmee een paar euro te besparen. Een lege tank wordt gevuld, of benzine nu duur is of goedkoop.
Ook de prijzen van de aandelen zijn de afgelopen weken massaal gezakt, en het zou best kunnen dat ze de komende tijd nog verder naar beneden gaan. Toch namen de beleggers geen afwachtende houding aan, integendeel zelfs. Ze zijn op grote schaal gaan handelen. Bolero, het online beursplatform van KBC, verwelkomde in vier coronaweken evenveel nieuwe klanten als in het jaar ervoor.
Er zijn ook historische voorbeelden. De eerste T-Ford kostte 850 dollar. Acht jaar later was de prijs, dankzij de massaproductie die Henry Ford introduceerde, gezakt naar 360 dollar. Maar dat deed consumenten hun aankoop geenszins uitstellen. Integendeel: hoe verder de prijs zakte, hoe meer er verkocht werden.
Eenzelfde verhaal geldt voor de producten van Apple. De eerste iMac, die in 1998 op de markt werd losgelaten, kostte 1.299 dollar. Op dit moment wordt de goedkoopste iMac verkocht voor 1.099 dollar. Als je er ook rekening mee houdt dat een dollar nu minder waard is, en dat een iMac intussen veel krachtiger is geworden, is de prijsdaling spectaculair. Toch is de vraag naar de toestellen nooit ineengezakt.
In de 19de eeuw was deflatie een regelmatig weerkerend verschijnsel, waar niemand zich echt zorgen over maakte. De economie werd er niet door afgeremd. Er zijn economen die deflatie helemaal niet zo onwenselijk vinden. De enige reden waarom het fenomeen een slechte naam heeft, menen zij, is dat de aflossing van schulden er moeilijker door wordt. Deflatie is ongunstig voor wie schulden heeft, maar gunstig voor wie spaargeld heeft. Die worden immers slapend rijker. Omdat gezinnen wel sparen maar overheden niet, zijn de eersten de dupe bij inflatie en de laatsten bij deflatie, luidt hun theorie. Gezinnen zouden zo de tol van een hoge staatsschuld betalen.
Intussen wordt nieuws over dalende prijzen afgewisseld met berichten over het tegendeel. Behalve de coronakorting heeft ook de coronatoeslag zijn intrede gedaan. Dus wat wordt het, inflatie of deflatie? The jury is still out.
