Terwijl de Zweedse betaalapp Klarna naar de beurs trekt, groeit de bezorgdheid over jongeren die erdoor in de schulden geraken. “Het verdienmodel van Klarna teert op kwetsbare mensen die te laat betalen.”
“Geen geld? Eén oplossing: Klarna!”. Die boodschap verschijnt bij video’s op sociale media waar jongeren pronken met aankopen die ze nog niet hebben betaald. De Zweedse betaalapp Klarna, waarmee je producten kunt kopen en pas later hoeft te betalen, is enorm populair. Vooral onder jongeren lijkt de verleiding groot om gebruik te maken van het gemakkelijke “buy now, pay later”-model. Klarna schiet het bedrag voor aan de winkelier, waarna de koper het binnen dertig dagen moet terugbetalen.
Sinds de lancering in België in 2020 is Klarna sterk gegroeid. Inmiddels telt de app 1,7 miljoen actieve gebruikers in ons land en is ze beschikbaar bij meer dan 30.000 winkels, zowel online als fysiek. Wereldwijd heeft Klarna maar liefst 93 miljoen gebruikers en boekte het bedrijf vorig jaar een nettowinst van 19,2 miljoen euro. Klarna is klaar voor de volgende stap: eind vorige week vroeg het bedrijf een beursnotering aan in de VS. Maar met de groei van Klarna komt ook een groeiende bezorgdheid over de financiële risico’s, vooral bij jongeren.
Impulsaankopen
Hoewel Klarna vooral voor online aankopen wordt gebruikt, accepteren sinds oktober ook heel wat fysieke winkels in België betalingen via Klarna. Wietske Van Gils, medewerker Budget- en Schuldhulpverlening van Steunpunt Mens en Samenleving, betreurt de populariteit van het betaalmodel dat “teert op kwetsbare mensen die te laat betalen”. Maar Klarna weersprak eerdere soortgelijke kritiek en blijft volhouden dat de winsten aomstig zijn van contracten met handelaars die Klarna betalen om hun diensten aan te bieden.
Van Gils hoort steeds vaker verhalen van mensen die in de schulden komen door de app. “Het gaat vaak om kleine bedragen. Een paar sokken van 7 euro kan een boete van 20 euro plus interesten opleveren. Voor grotere aankopen worden de kosten nog hoger. Dat loopt uiteindelijk op.” Bovendien stimuleert het bedrijf volgens Van Gils impulsaankopen. “Klarna maakt gebruik van data om gebruikers verder te verleiden en werkt met een puntensysteem per aankoop om de consument aan te moedigen meer uit te geven. Het aankoopproces is ook zo eenvoudig dat je nauwelijks nog nadenkt voordat je iets koopt.”
Schulden op schulden
Die verleidingen hebben volgens Van Gils ernstige gevolgen. Hulpverleners merken een toename van schulden door het gebruik van “buy now, pay later”-diensten, vooral onder jongeren. De Belgische Vereniging voor Onderzoek en Expertise voor Consumentenorganisaties bevestigt dat met cijfers: vorig jaar kwam 17 procent van de gebruikers van deze diensten in contact met een incassobureau, van wie 29 procent jonger was dan 24 jaar. “Zo wordt het al snel ‘buy now, pain later’”, zucht Van Gils.
Volgens Jorn Dobbelaere, consulent Budget en Schulden bij de stad Antwerpen, is het grootste probleem het gebrek aan wetgeving. Omdat Klarna geen rente rekent, valt de dienst niet onder de regels voor consumentenkrediet. Dat betekent dat Klarna geen informatie hoeft te verstrekken zoals ‘geld lenen kost ook geld’ en geen kredietwaardigheidscheck uitvoert. “We begeleiden bijvoorbeeld iemand met een koopverslaving die al 10.000 euro aan schuld heeft, maar toch kon blijven aankopen via Klarna,” zegt Dobbelaere. “De druk van financiële problemen kan leiden tot stress, waardoor mensen impulsieve aankopen doen om zichzelf beter te voelen. Klarna maakt dat gevaarlijk gemakkelijk.” Bovendien kunnen hulpverleners de klantenservice van Klarna moeilijk bereiken, wat de schuldhulpverlening verder bemoeilijkt.
Maar er is verandering op komst. De nieuwe Europese richtlijn voor consumentenkrediet zou ervoor kunnen zorgen dat ‘buy now, pay later’-diensten onder de wet zullen vallen, wat een kredietwaardigheidsanalyse verplicht zou stellen. De FOD Economie bevestigt dat ze die optie wil vertalen naar Belgische wetgeving, maar dat die veranderingen pas in november 2026 zouden ingaan.
