‘Europa maakt einde aan T-shirt van 2 euro’

Van de fabriek in Bangladesh tot de winkel in Aalst: het Europees Parlement wil grote bedrijven verplichten dat hun hele toeleveringsketen mens en milieu respecteert. De zorgplichtwet legt onder andere ‘fast fashion’ aan banden.

De zorgplichtwet moet voorkomen dat de goedkoopste productie primeert ten koste van mens en milieu. Weet een bedrijf van wantoestanden, dan wordt het daarvoor verantwoordelijk gesteld. Nu zijn Europese bedrijven binnen de EU aansprakelijk voor schending van sociale en ecologische regels. Maar de wet die nu door het Europarlement is goedgekeurd en waarover de regeringen al een gezamenlijk standpunt bereikten, breidt dat uit naar de hele toeleveringsketen, ook buiten de EU.

De bedrijven moeten hun toeleveringsketen preventief screenen op sociale en ecologische risico’s zoals kinderarbeid, slavernij, ontbossing en milieuvervuiling. Onderaannemers, leveranciers en partners voor verkoop, distributie en opslag moeten ze monitoren. Stoten ze op een probleem, dan moeten ze oplossingen voorstellen en doorvoeren.

Een multinational als Primark, die pakweg fast fashion verkoopt in het lokale filiaal in Aalst, moet aantonen dat de textielarbeiders in Bangladesh een correct loon krijgen en dat de verf het milieu niet schaadt. Voor de voedingssector gaat het vooral over ontbossing, voor de bouw om sociale dumping en mensenhandel, en voor elektronicaproducenten om afval en misstanden in de mijnbouw.

Alle ondernemingen in de EU met meer dan 250 werknemers en een wereldwijde omzet van meer dan 40 miljoen euro zullen onder de zorgplichtwet vallen. Niet-EU-bedrijven met een omzet van meer dan 150 miljoen euro ook, op voorwaarde dat ze in de EU minstens 40 miljoen euro genereren.

Wie niet voldoet riskeert sancties. Die zullen door de lidstaten, waarmee nu onderhandelingen starten over de concrete uitwerking, worden opgelegd. Dat kan gaan van naming and shaming tot goederen tijdelijk van de markt halen en boetes van minimaal 5 procent van de omzet.

Zo’n veertig bedrijven, waaronder Unilever, Ikea en Aldi, schaarden zich al achter de wet omdat die een eerlijk speelveld creëert voor wie al goed bezig is.

Bakens verzet

“Het is afwachten hoe afdwingbaar dit zal blijken, maar Europa verzet hiermee hoe dan ook de bakens”, reageert professor economie Koen Schoors (UGent). “Bedrijven zullen zich wereldwijd moeten aanpassen. Wellicht gaan de prijzen wat omhoog want nu betalen we niet voor de sociale dumping en milieuschade elders.” Ook politicoloog Hendrik Vos (UGent) is positief. “Bedrijven zullen veel minder makkelijk kunnen doen alsof ze van niets wisten.”

Europees Parlementslid voor Groen Sara Matthieu noemt de aanpak revolutionair. “Multinationals kunnen zich niet meer verstoppen achter onderaannemers. Zo weet je als consument dat wat je hier koopt eerlijk en duurzaam is gemaakt. En wie het al goed doet, moet niet meer concurreren met spotgoedkope goederen die op dubieuze manieren zijn gemaakt. Europa maakt zo een einde aan T-shirts van 2 euro.”

DEBUSSCHERE, B. ‘Europa maakt einde aan T-shirt van 2 euro’. De Morgen, 2 juni 2023, 1.
E-mail Print kopieer
Copyright © 2024 Pelckmans maakt een deel uit van Pelckmans uitgevers
mens en samenleving logo