De Schone Kleren Campagne, de organisatie die zich inzet voor betere arbeidsomstandigheden in de kledingsector, is erg teleurgesteld in de houding van de Belgische mode-sector, 10 jaar na de ramp in de kledingfabriek Rana Plaza in Bangladesh. “De mooie ambities van een aantal winkels sputteren, andere winkels doen niets of verspreiden zelfs leugens”, zegt de organisatie bij “De inspecteur” op Radio2.
Meer dan 1.100 doden en 2.500 gewonden: de trieste balans van de “aangekondigde ramp” 10 jaar geleden in Bangladesh. Aangekondigd, want vakbonden en ngo’s hadden namelijk al langer gewaarschuwd voor dit scenario. De fabrieksgebouwen in het land zijn vaak niet aangepast voor de kledingproductie en zijn in vele opzichten onveilig.
Bovendien klagen ze ook al jaren de andere problemen aan, waaronder de onmenselijk lage lonen in het land. Arbeiders verdienen soms tot amper een vijfde van wat ze nodig hebben om rond te komen. Die noodkreet kreeg maar weinig gehoor, tot die bewuste 24 april 2013, met de instorting van die fabriek. Niemand kon nog naast de problemen kijken, toch blijft 10 jaar later een deel van de kledingsector blind voor de problemen.
Rana Plaza
Op 24 april 2013 stortte in Bangladesh, even buiten de hoofdstad Dhaka, een groot complex (Rana Plaza) in, waarin zeker 5 textielfabrieken gevestigd waren. Meer dan 1.130 mensen kwamen toen om het leven, ongeveer 2.500 mensen raakten gewond. In de textielfabrieken werd kleding gemaakt voor verschillende westerse ketens.
Rana Plaza was echter niet gemaakt om er textielfabrieken in onder te brengen. Het gebouw, op moerassige grond, had bijvoorbeeld drie verdiepingen meer dan toegelaten was. Er waren eerder al waarschuwingen geweest omdat er scheuren in het gebouw waren. Maar de uitbaters negeerden de waarschuwingen en verplichtten hun personeel om toch te komen werken.
JBC en Bel&Bo: aandacht verslapt, na goeie start
In 2015, anderhalf jaar na de ramp, kondigen de Belgische winkels JBC en Bel&Bo aan dat ze werk gaan maken van betere werkomstandigheden in de landen waar ze hun kleding laten maken, onder meer in Bangladesh. Ze zetten daarvoor een samenwerking op met de Fair Wear Foundation, een hoog aangeschreven internationale organisatie die modemerken ondersteunt om eerlijke kleding te produceren.
De organisatie voert ook controles uit in de fabrieken en publiceert rapporten over de stand van zaken. Als jouw favoriete kledingwinkel uitpakt met de Fair Wear Foundation, weet je zeker dat ze op goede weg zijn.
Sara Ceustermans van de Schone Kleren Campagne: “Die Belgische modewinkels verdienen zeker respect voor die omslag en ze hebben onder meer op het vlak van transparantie mooie stappen vooruitgezet, maar de laatste rapporten van de Fair Wear Foundation zijn eerder kritisch.”
Het loopt onder meer fout bij afspraken over hoe ze hun verbeterde procedures en systemen kunnen omzetten in verbeterde arbeidsomstandigheden van de werknemers bij hun leveranciers.
“Wij hopen dat de winkels deze ingeslagen weg niet verlaten. De Europese regels die bedrijven zullen verplichten om elke stap in het productieproces met meer zorg uit te voeren, zullen in elk geval helpen om gemotiveerd te blijven.”
Waar zijn andere Belgische merken?
“Tegelijk is er een groep Belgische modemerken die echt wel een achterstand hebben in te halen. De kledingketen LolaLiza laat uitschijnen dat zijn collecties in België gemaakt worden, wat gewoon niet klopt.” Hij beweert ook dat alle kleding volgens de normen van de Internationale Arbeidsorganisatie gemaakt wordt, maar ze onderbouwen die claim niet, vult Ceustermans nog aan.
Daarnaast zijn er ook ketens die niet meer samenwerken met de Fair Wear Foundation. Onder meer de kledingketen E5 zette de samenwerking stop. “Het is teleurstellend dat sommige weinig transparant zijn en zo weinig lijken te doen om de mensenrechten en het milieu te beschermen.”
Maar er zijn zeker ook nog – weliswaar kleinere – Belgische bedrijven die het wél goed doen, bij wie duurzaamheid echt in hun DNA zit, zoals Honest Jeans en Pure by Luce.
Reactie Belgische modemerken
E5 bevestigt dat zij uit die Fair Wear zijn gestapt, ze vinden dat die organisatie geen toegevoegde waarde heeft en vertragend werkt. De kledingketen zegt dat ze dezelfde doelstellingen hebben behouden en dat ze nu zelfs sneller vooruitgaan.
LolaLiza is verwonderd door de kritiek. Ze betreuren dat de Schone Klerencampagne niet eerst met hen heeft samengezeten, vooraleer de kritiek hier mee te geven. Dit bedrijf zegt dat 80 % van het productie in Europa gebeurt, voor de rest die buiten Europa wordt geproduceerd hebben ze contractuele afspraken, die rekening houden met de Europese normen. LolaLiza wil opnieuw met de Schone Klerencampagne samenzitten.
En dan zijn er de winkelketens die het wel redelijk snel over een andere boeg hebben gegooid, JBC, en Bel&Bo. Al krijgen die in de laatste rapporten de kritiek dat ze hun goede voornemens hebben losgelaten. Charlotte Delfosse van Bel&Bo ontkent de kritiek niet: “De coronacrisis, de oorlog in Oekraïne en de economische crisis die daarop volgde, hebben ons in die positie gebracht. Maar een hart voor mensen, ook voor de mensen die we onrechtstreeks tewerkstellen, blijft topprioriteit.”
Volgens Delfosse heeft de samenwerking met Fair Wear Foundation wel voordelen. ” Zij hebben kennis waar wij alleen maar van kunnen leren. De Foundation is eigenlijk een beetje slachtoffer van zijn eigen succes: hun ledenaanvragen zijn hoger dan ze aankunnen. Maar dat is tegelijk een goed teken: iedereen ziet het belang in van goede werkomstandigheden.”
JBC reageert schriftelijk op hun minder goede Fair Wear-rapport: “Ondanks het feit dat wij zijn blijven inzetten op verbeteringen, hebben wij dit niet altijd correct gedocumenteerd, waardoor we nu inderdaad een daling in het rapport zien. Een extra stimulans voor JBC om het iedere dag weer beter te doen. Onze nieuwe duurzaamheidsmanager heeft, samen met een nieuw team van 6 personen, een strategisch plan ontwikkeld voor de komende 2 jaar dat nu wordt uitgerold. Zo zullen we op korte termijn de groei realiseren die nodig is om nog duurzamer te ondernemen. Met andere woorden, we gaan ons dus beter inzetten en het nog beter doen met dat nieuwe team”, aldus JBC.
