Het water staat veel gezinnen aan de lippen. Meer dan acht op de tien moeten bezuinigen – vaak zelfs op basisproducten als voeding. Vier op de tien moeten hun spaargeld aanspreken, maar daar kunnen ze gemiddeld maar een half jaar mee verder.
“Gezinnen zitten altijd in de hoek waar de klappen vallen — of het nu gaat over de energiefactuur, de dure winkelkar of de prijzen aan de pomp. Financiële stress bij ouders heeft een negatieve invloed op hun psychisch welzijn, maar ook dat van hun kinderen.” De Gezinsbond trekt aan de alarmbel: hun brede bevraging uit april bij ruim 6.700 bevraagde Vlaamse en Brusselse gezinnen — koppels en alleenstaanden, met of zonder kinderen, uit alle inkomensniveaus — liegt er niet om. Bijna vier op de tien (38%) kunnen op het einde van de maand maar met moeite de eindjes aan elkaar knopen. De situatie is nog een pak verontrustender voor alleenstaanden met kinderen: 70% geeft aan moeilijk rond te komen. Vooral voor mensen uit de laagste inkomensklasse is het moeilijk om het hoofd boven water te houden, maar ook bijna de helft van de bevraagde middenklasse zegt het moeilijk te hebben. “Dat is toch heel zorgwekkend, zeker omdat zij naast financiële steun, zoals het sociaal tarief, grijpen “, zegt Jeroen Sleurs, directeur van de Gezinsbond.
Minder verwarmen
Het verbaast dan ook niet dat 81% van de Vlamingen en Brusselaars gaat bezuinigen. Niet alleen gaan 9 op de 10 van hen luxeproducten zoals parfum links laten liggen, de helft gaat zelfs besparen op basisboodschappen zoals voeding, drank en wasmiddel. Acht op de tien gaan hun woning minder verwarmen en bijna driekwart gaat beknibbelen op kleding, vakanties en horeca-uitjes.
Vier op de tien gezinnen moeten aan hun spaarboekje zitten om rond te komen. Het probleem is dat die buffer helemaal niet zo groot is. 33% van de koppels met kinderen komen slechts 3 maanden toe met dat zakcentje, bij singles met kinderen is dat 36%. Een kwart van die twee groepen kan maximaal een half jaar overbruggen. “De dure septembermaand kan dus heel wat gezinnen zuur opbreken”, denkt Sleurs. “En dan komt de winter — met traditioneel hoge energierekeningen — er nog aan.”
Wakker liggen
Die energiefactuur neemt een steeds grotere hap uit het budget van gezinnen: een kwart zegt die nog maar moeilijk te kunnen betalen. Bij singles met kinderen is dat zelfs 43%. Zes op de tien respondenten geven aan dat ze de rekeningen nu nog kunnen betalen, maar dat ze er wel wakker van liggen of dat in de toekomst ook nog gaat lukken. Een kleine minderheid (7%) wil uitstel van betaling vragen, vooral voor de energiefactuur maar ook om zorgkosten te dekken. Bijna één op de tien zegt aan te zullen kloppen bij vrienden of familie voor financiële hulp.
Vaker met de fiets
De hoge prijzen aan de pomp zorgen ook voor een gedragsverandering: 72% zegt vaker de fiets te nemen of te wandelen. Het openbaar vervoer is geen populair alternatief: slechts 15% neemt vaker de bus, tram of metro. Zelfs als de tickets goedkoper worden, zou 81,8% niét het openbaar vervoer nemen voor woon-werkverkeer en 72,3% niet voor vrijetijdsverplaatsingen. In de eerste plaats omdat de reis te lang duurt, maar ook omdat de bus niet naar de bestemming rijdt.
“Het zijn duidelijk niet alleen mensen met lage inkomens die het moeilijk hebben, ook koppels en alleenstaanden met kinderen zitten met financiële kopzorgen”, zegt Sleurs. “Wij als Gezinsbond roepen de Wetstraat op om over alle partijpolitieke grenzen heen, gezinnen en kinderen voorop te stellen.” Concreet hoopt hij dat de btw-verlaging op gas en elektriciteit deze winter zeker nog behouden blijft. Dat is iets waar de federale regering alvast gehoor aan wil geven. Ook het sociaal tarief, waar één miljoen kwetsbare gezinnen een beroep op doen, zou tijdens de wintermaanden blijven. Sleurs hoopt ook dat de federale regering de fiscale hervorming — die de lasten op arbeid moet verlagen — niet in de koelkast steekt.
De Gezinsbond kijkt ook naar de Vlaamse regering om de besparing op het Groeipakket — de oude kinderbijslag — terug te draaien. Afgelopen september besliste het kabinet-Jambon I om het Groeipakket de komende jaren maar met 1%, in plaats van de beloofde 2%, te indexeren. “Dat is ónbegrijpelijk”, vindt Sleurs. “Zeker omdat de inkomsten van de Vlaamse overheid stijgen door de inflatie. Door die besparing loopt elk kind jaarlijks 200 euro mis.” Als het van Sammy Mahdi afhangt, de gedoodverfde favoriet om CD&V-voorzitter te worden, wordt het Groeipakket binnenkort weer volledig geïndexeerd. Maar dan moet de opvolger van Vlaams minister van Welzijn Wouter Beke (CD&V) wel nog N-VA en Open Vld mee kunnen trekken in het verhaal. Sleurs hoopt ook dat de fiscale hervorming er komt.
