‘Gezondheidszorg vertrekt te veel vanuit wit perspectief’

Studenten uit de medische opleidingen van verschillende onderwijsinstellingen zetten hun schouders onder Afromedica, een vereniging die zowel diversiteit als discriminatie in de gezondheidszorg wil belichten.

De coronacrisis treft zowel in de Verenigde Staten als in het Verenigd Koninkrijk systematisch meer mensen van kleur. Over de ­situatie in België is weinig geweten. ‘Omdat in onze gezondheidssector geen gegevens op basis van afkomst worden verzameld’, zegt Bella Manirambona (21), de voorzitter van Afromedica. ‘Meten is weten, en toch wordt hierover in ons land amper onderzoek ­gedaan.’

Afromedica hoopt het gesprek over diversiteit en discriminatie in de gezondheidszorg op gang te houden. Bij de lancering op sociale media hadden de negen stichtende studenten gerekend op een honderdtal volgers. Na nog geen 24 uur volgden bijna duizend mensen hun Instagram- en Facebookpagina.

‘Studenten haken af’

‘Het toont aan dat er dringend nood was aan een platform om kennis en ervaring rond diversiteit en discriminatie in de zorg te ­delen’, zegt Manirambona. ‘In het buitenland bestaan veel gelijkaardige organisaties. Na de wereld­wijde Black Lives Matter-protesten vorig jaar, vonden we het tijd om ook een Belgisch initiatief op poten te zetten.’

Bella Manirambona is derdejaarsstudente geneeskunde aan de UGent en nam samen met vier ­andere studenten het voortouw. ‘Het aantal studenten van kleur in medische studierichtingen is nog altijd op één hand te tellen’, vertelt ze. ‘Op de campus vonden we ­elkaar dus snel. Nog sneller kwamen allerlei frustraties naar boven over zaken die we meemaakten tijdens onze studie. Via een oproep op sociale media merkten we dat ook studenten aan andere universiteiten en hogescholen op dezelfde problemen botsten.’

Die problemen hebben onder meer te maken met de stages. ‘De verhalen over discriminatie in de zorg – de ene keer al subtieler dan de andere – zijn legio. Sommige studenten haken daardoor zelfs vroegtijdig af’, zegt Enata Mushimiyimana (23). Ze zit in het derde bachelor farmaceutische wetenschappen aan de Vrije Universiteit Brussel en zet mee haar schouders onder Afromedica. ‘Er is het alledaagse racisme waar zowel collega-zorgverleners als patiënten van kleur mee te maken krijgen. Het gaat om neerbuigende of stereotiepe opmerkingen.’

‘Maar de discriminatie kan ook medische gevolgen hebben’, zegt Mushimiyimana. ‘Zo ken ik het verhaal van een zwarte vrouw die na haar bevalling een postpartum (postnatale, red.) bloeding kreeg. Toch stelde een vroedvrouw op de dienst voor aan de stagiair om eerst langs te gaan bij een witte kers­verse moeder, waar zich geen complicaties voordeden. Het is een vorm van discriminatie die dodelijk kan zijn.’

Bella Manirambona: ‘Raciale vooroordelen en blinde vlekken vind je in elke sector. Ook in de zorg. Dat begint al tijdens de opleiding. Zo volg ik een vak over dermatologie. Tijdens de les krijg ik amper afbeeldingen van zwarte ­patiënten te zien met een huidaandoening. Hoe kan ik hen dan later diagnosticeren? Men vertrekt nog te veel van een wit, eurocentrisch perspectief. Symptomen als rode vlekken, bleek worden, blauwe plekken … het uit zich anders bij mensen met een donkere huidskleur.’

Witte-mensen-ziekte

De studenten achter Afromedica hadden al positieve gesprekken met de coördinator van de UGent. ‘De universiteit is zich al meer ­bewust van de hiaten in de opleidingen’, zegt Manirambona. ‘Omdat de docenten racisme vaak niet persoonlijk meemaken, herkennen ze het niet altijd en weten ze niet goed hoe ze het probleem moeten aanpakken. Daar willen we samen aan werken. Op termijn willen we aan tafel zitten met andere onderwijsinstellingen en organisaties die al langer bezig zijn rond diversiteit en dekolonisatie.’

De vereniging van studenten – geen studentenvereniging – kijkt ook in eigen boezem. ‘In onze ­eigen gemeenschappen zijn er evengoed vooroordelen en taboes over gezondheidszorg’, zegt Enata ­Mushimiyimana. ‘Denk aan psychisch welzijn. Voor velen, meestal mensen van de oudere generatie, is een depressie zogezegd een westerse witte-mensen-ziekte. Ook hen moeten we sensibiliseren en de weg tonen naar geschikte zorg­verlening.’

Afromedica wil zo veel mogelijk mensen meetrekken in het bad. ‘Via lezingen en workshops proberen we studenten, docenten, en ­iedereen die interesse heeft, ­bewust te maken van culturele verschillen, raciale vooroordelen en blinde vlekken in de gezondheidszorg van een samenleving die ­almaar diverser wordt’, besluit ­Mushimiyimana.

TORBEYNS, A. ‘Gezondheidszorg vertrekt te veel vanuit wit perspectief’. De Standaard, 13 april 2021, 10.
E-mail Print kopieer
Copyright © 2024 Pelckmans maakt een deel uit van Pelckmans uitgevers
mens en samenleving logo