De Zuid-Koreaanse centrale bank wil cashgeld bannen. Niet door het te verbieden, maar door winkeliers niet langer contant wisselgeld te laten teruggeven. Tegen 2020 moet Zuid-Korea cashloos zijn.
De belangrijkste reden voor de overschakeling naar een cashloze samenleving zijn de kosten: 0,10 tot 1,10 % van het bbp.
U koopt iets van 95 euro, en betaalt met een briefje van 100 euro. Dan moet u er niet op rekenen om een briefje van 5 euro terug te krijgen. U krijgt het wisselgeld terug op een elektronische rekening.
Zo zou het zijn als het plan van de Zuid-Koreaanse centrale bank ook bij ons wordt ingevoerd. De Bank of Korea wil van cash af, zo meldt de krant Korea Times. Vanaf 2020 moet een cashloze samenleving mogelijk zijn. De centrale bank is voorlopig niet van plan om cash helemaal te verbieden.
De Zuid-Koreaanse overheid moedigde in 2002 al elektronische betalingen aan, door een gunstiger btw-regime te voorzien. Als het land overschakelt naar een cashloze samenleving, is dat hoe dan ook een historische gebeurtenis. Cashgeld is immers al eeuwenlange conventie om goederen en diensten te kopen en verkopen.
De belangrijkste reden voor de overschakeling naar een cashloze samenleving zijn de kosten. De Bank of Korea geeft jaarlijks 50 miljard won (38 miljoen euro) uit aan het maken van munten. De kosten van de verspreiding zijn daar een veelvoud van.
Een nog grotere reden is dat cash vooral geliefd is in de onderwereld. Cash is immers anoniem, en daarom uitermate geschikt voor misdaadtransacties. ‘De opvallendste vaststelling over geld, is de hoeveelheid die er in Oeso-landen in omloop is’, schrijft Harvard-econoom Kenneth Rogoff in een wetenschappelijk artikel over de afschaffing van cashgeld. ‘Het is veel meer dan wat voor legale doeleinden gebruikt kan worden.’
Precies daarom onderzoekt de Europese Centrale Bank of het biljet van 500 euro afgeschaft kan worden (DS 18 februari). De Amerikaanse econoom Larry Summers pleit ervoor om de biljetten van 50en 100 dollar te verbieden.
Kwak Hyun-soo, een Zuid-Koreaanse analist bij Shinhan Investment, schat de kosten van cash op 0,1 tot 1,1 procent van het bruto binnenlands product (bbp). In landen waar minder dan de helft van de betalingen met cash gebeurt, bedraagt de zwarte economie 12 procent van het bbp. In landen waar 80 procent van de transacties cash zijn, is de zwarte economie bijna drie keer groter.
Een ander voordeel van de afschaffing is dat de centrale bank de interestvoeten echt negatief kan maken. Nu is dat in de praktijk moeilijk, omdat mensen al hun geld van hun bankrekening kunnen halen en omzetten in cashgeld. Als cashgeld niet langer bestaat, valt er niet te ontsnappen aan de negatieve rente.
Toch levert een cashloze samenleving niet enkel voordelen op. Een centrale bank verdient immers ook aan de bankbriefjes die het uitgeeft, de zogenaamde seignorage. Dat verdwijnt niet bij elektronisch geld, maar volgens Rogoff zullen de inkomsten voor de centrale banken lager zijn, omdat de onderwereld de munteenheid niet meer zal gebruiken.
Big brother
Het meest gehoorde argument tegen de afschaffing van cash, heeft niets met geld te maken, maar met privacy. Als alle transacties traceerbaar zijn, kan de overheid als een big brother toezien op alles wat burgers kopen en verkopen.
Zuid-Korea is niet het enige land waar cash binnenkort een curiosum voor verzamelaars wordt. Volgens een rapport van consultant Capgemini zijn er nergens ter wereld zo veel niet-cash-transacties per inwoner als in Finland. De VS staat op twee, gevolgd door Nederland, Australië, Denemarken, Zuid-Korea en Zweden. Ons land is een middenmoter bij de onderzochte landen. Helemaal achteraan bungelen Italië, Rusland, Griekenland en China.
De evolutie naar een cashloze samenleving gebeurt ook zonder dat centrale banken ingrijpen. Steeds meer mensen betalen immers met kaart of met hun smartphone. In Zweden aanvaarden zelfs daklozen elektronische of mobiele betalingen. ‘Mensen kunnen er niet meer onderuit. Als ze zeggen: “ik heb geen wisselgeld”, zeg ik hen dat ze met kaart of zelfs met sms kunnen betalen’, verklaarde een verkoper van een daklozenkrant eind vorig jaar aan The New York Times.
