‘We moeten stoppen met de verafgoding van grote bedrijven. Het hart en de ziel van een economie ligt in zijn gevarieerde kmo-landschap, bij ondernemers die waardecreatie en langetermijnstrategie laten voorgaan op de verdwazing van snelle groei.’
Met die boodschap pakt professor Johan Lambrecht – hoogleraar economische wetenschappen aan de KU Leuven (campus Brussel) – uit in zijn boek Small is Great. Lambrecht is directeur van het Studiecentrum voor Ondernemerschap, dat vandaag zijn dertigste verjaardag viert.
Professor Lambrecht brengt een ‘bewust tegendraads’ verhaal. In Small is Great verzet hij zich met cijfers en literatuuronderzoek tegen de opvatting dat er voor kleine bedrijven maar één juiste weg is: groter worden.
Te groot
‘Groter worden is niet noodzakelijk beter voor een bedrijf’, zegt Johan Lambrecht. ‘Er zijn al heel wat snelle groeiers geweest die met cash problemen te maken kregen. Het beste voorbeeld van roekeloze groei in Vlaanderen was natuurlijk Lernout & Hauspie. Jo Lernout getuigt daarover in het boek. “We wilden te snel gaan. Was er een voorzichtiger koers gevaren, dan bestond L&H nu allicht nog”, erkent hij.”
Studies tonen volgens Lambrecht aan dat er geen positief verband is tussen schaalvergroting, omzetgroei en bedrijfsrendabiliteit. ‘Omzetgroei is een gevolg van een gezonde bedrijfsvoering, niet omgekeerd’, zegt hij. ‘Bovendien overdrijven managers de baten van een fusie met 25,00 % terwijl ze de synergiekosten en -problemen onderschatten.’
Lambrecht waarschuwt voor de economische dominantie van superbedrijven. ‘Zo’n gigant maakt een economie misschien tijdelijk sterk, maar op langere termijn heel kwetsbaar. Kijk naar de enorme impact van Nokia op de Finse economie. Dat ene bedrijf was tussen 1998 en 2007 goed voor een kwart van de economische groei van Finland. Maar toen Nokia razendsnel onderuit ging door de concurrentie van Apple en Samsung kromp het hele land mee.’
Te klein
Lambrecht verwerpt de analyse dat België te veel kleine bedrijven telt die de ambitie missen om door te groeien. En hij bestrijdt het idee dat een gebrek aan bedrijven met voldoende schaalgrootte ons economische dynamiek kost.
‘Wij zijn een kmo-land, dat klopt. 94,00 % van alle Belgische ondernemingen tellen minder dan tien werknemers. Maar dat is helemaal niet typisch Belgisch. Het Europese gemiddelde ligt op 92,50 %. België scoort zelfs lager dan de Verenigde Staten, waar liefst 95,80 % van de economie bestaat uit erg kleine bedrijfjes, met minder dan tien werknemers. En niemand vindt toch dat de VS geen dynamische economie hebben.’
Of neem Duitsland. ‘De kern van de Duitse economie ligt bij de Mittelstand, bij de kmo’s tot 250 werknemers. Duitsland heeft een pak meer van die middelgrote kmo’s dan België, goed voor 15,00 % van de Duitse economie. Vaak zijn het familiaal geleide bedrijven, die gericht zijn op kwalitatieve nichemarkten.‘
Niet stilstaan
Klein blijven betekent daarom nog niet stilstaan, benadrukt Lambrecht. ‘De dynamiek van een kmo zit niet noodzakelijk in omzetgroei. Een bedrijf kan het heel goed doen bij gelijkblijvende omzet, door bijvoorbeeld in te zetten op een kwaliteitsverbetering van producten of een verandering van marktpositionering. Op kleine schaal, maar daarom niet minder rendabel. Tegenover kwantitatief groot ondernemen plaats ik kwalitatief groots ondernemen.’ Die ondernemerscultuur is geen fictie.
‘Kijk naar de bedrijfsinvesteringen in innovatie. In tegenstelling tot wat iedereen denkt, doen de kleintjes het meest hun best. In de kleine kmo’s gaat gemiddeld 3,30 % van de omzet naar investeringen in onderzoek en ontwikkeling (O & O), tegen slechts 1,90 % in grote bedrijven met meer dan 500 werknemers.’
Groeien kan bovendien op vele manieren gebeuren.
‘Een op de drie Vlaamse ondernemers heeft een portfolio van meerdere bedrijven en bedrijfjes. Ze mikken niet op dat ene bedrijf dat alle groei moet realiseren en een wereldtopper zijn.’
‘Al die kleine bedrijven hebben een eigen DNA, een unieke identiteit. En, vooral, ze worden geleid door ondernemers die fier zijn op hun vakmanschap.’
