Liefst 59 % van de ondernemingen die tussen 1 januari en 31 augustus werden opgericht, zijn eenmanszaken. Dat is een record, blijkt uit cijfers van het handelsinformatiekantoor Graydon. Een van de redenen voor de opmerkelijke groei is dat grotere bedrijven steeds meer een beroep doen op zelfstandigen in plaats van vaste medewerkers.
De telecomsector is daarbij een duidelijk voorbeeld, zegt Eric Van den Broele van Graydon. ‘We zien dit jaar in die sector meer dan een verdubbeling van het aantal opgerichte eenmanszaken. Nader onderzoek leert dat het vaak om personen gaat die op zelfstandige basis als consultant voor een telecomoperator bijverdienen. Dit jaar gaat het al om 1 369 eenmanszaken in de telecomsector, goed voor 3,85 % van alle oprichtingen in België. In de eerste acht maanden vorig jaar ging het om slechts 523 eenmanszaken.’
Navraag in de sector wijst uit dat vooral Euphony gebruikmaakt van het systeem. ‘Het klopt dat wij zelfstandigen inschakelen in bijberoep’, klinkt het bij het bedrijf. ‘Door de crisis zoeken veel mensen naar een bijbaantje, iets waarvoor ze bij ons terechtkunnen.’ Zelfstandige verkopers van Euphony zijn actief op de zogenaamde ‘warme markt’. Ze verkopen vooral abonnementen aan familie of kennissen.
Euphony benadrukt dat hun zelfstandige medewerkers zelf bepalen hoeveel ze werken. Dat moet ook, want van een zelfstandige wordt verondersteld dat hij of zij voor eigen rekening werkt. Dat betekent dat iedere gezagsrelatie ontbreekt. Aan een zelfstandige kan een bedrijf in principe niet opleggen wanneer, waar en hoe taken uitgevoerd moeten worden. Als dat wel zo is, gaat het om schijnzelfstandigheid.
‘Voorheen waren de regels strenger’, zegt Van den Broele. ‘Doordat de versoepeling zich in de cijfers laat zien, betwijfel ik of het wel een goed idee was de deur iets wijder open te zetten. Daardoor is het immers gemakkelijker om het systeem te misbruiken.’
Een andere belangrijke reden voor het toegenomen aantal eenmanszaken is de economische crisis. ‘We merken dat veel ontslagen kaderleden als consultants aan de bak proberen te komen’, stelt Van den Broele. Zij staan intussen voor 5 procent van het aantal opgerichte zaken. Geen enkele sector scoort hoger. ‘De ontslagen werknemers doen dat eerder uit noodzaak, want ze vinden vaak geen nieuwe baan’, klinkt het. ‘Het aantal stopzettingen ligt in die groep ook hoog. Dat kan erop wijzen dat, zodra die mensen een nieuwe job hebben gevonden, ze hun activiteiten als zelfstandige meteen stopzetten.’
