De jobgroei bij kmo’s in ons land is de voorbije maanden stilgevallen. Vooral ondernemers in de industrie werven geen arbeidskrachten meer aan. Sommigen uit kostenoverwegingen, anderen wegens geen geschikte profielen. ‘De vijver is leeggevist.’
Bij de Limburgse steenbakker Vandersanden geldt sinds enkele maanden een aanwervingsstop. Veel extra volk wordt niet gezocht. Alleen wie vertrekt of met pensioen gaat, wordt vervangen. ‘De voorbije jaren zaten we met een gigantisch investeringsplan in een groeimodus. Het was de bedoeling het personeelsbestand jaarlijks met 5 % te laten groeien. Dat komt neer op zo’n 40 mensen per jaar. Dat staat nu allemaal on hold’, zegt bestuurder en voormalig CEO Jean-Pierre Wuytack.
De marktleider in gevelstenen is niet alleen, blijkt uit de jongste kmo-jobbarometer van de hr-dienstverlener SD Worx. Voor het eerst sinds de coronacrisis in 2020 is de jobgroei bij kmo’s in het jaarbegin stilgevallen. Terwijl de tewerkstelling bij de Belgische kmo’s tussen eind december 2021 en eind april 2022 nog met 0,70 % groeide, treedt nu een stabilisatie op. In de eerste vier maanden van 2023 kromp de tewerkstelling met 0,10 %.
In april was er zelfs een duidelijke daling. Die was het meest uitgesproken in Brussel en Wallonië, met respectievelijk -1,10 en -1 %. In Vlaanderen brokkelde het arbeidsvolume met 0,30 % af, becijferde de grootste loonberekenaar van ons land. SD Worx volgt, aan de hand van de loongegevens van meer dan 18.000 kmo’s met 350.000 werk-nemers, hoeveel nieuwe werknemers kmo’s aantrekken en hoeveel mensen vertrekken of worden ontslagen. Freelancers, uitzendarbeid en studentenjobs worden uit de data gezuiverd.
‘Het is verontrustend dat we nog geen duidelijke jobgroei zien, zoals in de meeste andere jaren’, zegt Annelies Rottiers. De kmo-adviseur van SD Worx verwijst naar een rondvraag in december, waaruit bleek dat een op de zes kmo’s plannen had om in het eerste kwartaal mensen te ontslaan. ‘We zien daar de gevolgen van. Een op de zeven kmo’s heeft inderdaad te maken met contractbeëindigingen.’ In meer dan zes op de tien gevallen gaat het om een ontslag door de werkgever of de stopzetting van een tijdelijk contract.
Tegelijk werven de ondernemers minder aan. Het aantal kmo’s dat nieuwe werkkrachten zoekt, is gedaald van 14 % vorig jaar naar 12,30 % nu, het niveau van 2021. De terugval zit in alle sectoren. ‘Vooral in de industrie is er een negatieve ontwikkeling’, zegt Rottiers. ‘Bijna de helft van de kmo’s met arbeiders gaf aan de negatieve impact van de loonindexering op hun concurrentiepositie te voelen.’
Wuytack beaamt dat. Op de loonlijst van Vandersanden staan 850 mensen, van wie 20 in het Verenigd Koninkrijk, 120 in Duitsland, 350 in Nederland en nog eens 350 in België. Die laatste groep kreeg een automatische loonindexering, wat de kosten deed oplopen. Ook de economische onzekerheid en de energiecrisis hakten er zwaar in bij de steenbakker, die elk jaar 700.000 megawattuur aan gas verbruikt. ‘Door de aanhoudende rentestijgingen zijn er minder nieuwbouwprojecten, zowel op de particuliere als op de profes-sionele markt. Die combinatie van factoren noopt ons tot kostenbesparingen. We moeten de tering naar de nering zetten’, zegt Wuytack.
Bij andere bedrijven is het eerder een kwestie van instroom. ‘Er staan permanent 30 vacatures open: arbeiders, lassers, monteurs. Maar de vijver is leeggevist’, zegt Hans Boels, de topman van de West-Vlaamse bedrijvengroep Lybover, die 200 medewerkers telt. ‘Onze groei wordt geremd. Er liggen kansen, maar we hebben de mensen niet. Ik zie de toekomst somber in. Er is meer arbeidsmigratie nodig om de juiste profielen te vinden.’
