De vakbonden in de financiële sector vrezen dat na AXA nog veel meer bedrijven de lonen maar tot een bepaald niveau willen indexeren. Verzekeraars en banken kunnen daarvoor terugvallen op soms stokoude akkoorden. Dat maakt de bezorgdheid alleen maar groter.
De essentie
- De verzekeraar AXA gaat vanaf januari de lonen van zijn personeel slechts gedeeltelijk indexeren.
- AXA valt daarvoor terug op afspraken in de sector die decennia oud zijn.
- De vakbonden vrezen dat meer banken en verzekeraars dat voorbeeld zullen volgen.
- De kwestie dreigt ook een heikel punt te worden in het sectoroverleg bij de banken en verzekeraars volgend jaar.
Deels loonindexering
De verzekeringsreus AXA dropte deze week een bom in de financiële sector met het nieuws dat hij vanaf januari de lonen van zijn 3.200 werknemers in België slechts deels indexeert. Na Nieuwjaar worden alle salarissen tot bruto 5.400 euro geïndexeerd. Voor het deel van het loon dat daar eventueel boven ligt, zal dat niet langer het geval zijn.
AXA is niet het enige bedrijf in de financiële sector dat de lonen slechts voor een deel indexeert. BNP Paribas Fortis en ING België voerden enkele jaren geleden al een plafond in op de brutolonen die kunnen worden aangepast aan de index. Het deel van het brutoloon dat een bepaalde grens overstijgt, wordt omgezet in een budget dat kan worden aangewend voor zaken als mobiliteit of zelfs thuishulp. Dat deel wordt dan niet geïndexeerd.
Maar dat soort formules werd de voorbije jaren uitgewerkt in overleg met de vakbonden, terwijl AXA zijn ‘indexplafond’ eenzijdig oplegt. De verzekeraar zegt op juridisch vlak stevig in de schoenen te staan en verwijst naar de afspraken die in de sector over de indexering werden gemaakt.
Banken en verzekeraars blijken een van de weinige sectoren te zijn waar werd bepaald dat alleen de sectorbarema’s – de basislonen afhankelijk van functie en anciënni-teit – moeten worden geïndexeerd. Die regeling bestaat al sinds de ja-ren 70.
‘In de praktijk gingen banken en verzekeraars al tientallen jaren verder en indexeerden ze de volledige lonen’, zeggen Thibault Montjardin en Maarten Dedeyne van de liberale vakbond ACLVB. ‘Maar nu merken we dat bedrijven alles uit de kast beginnen te halen om de impact van de torenhoge inflatie te beperken. Vroegere pogingen om de indexafspraken te veranderen veegden de werkgevers steevast van tafel.’
Dat AXA eenzijdig de indexering van de brutolonen wil plafonneren, maakt de vakbonden in de financiële sector bijzonder ongerust. Ze vrezen dat de verzekeraar een precedent schept. ‘AXA heeft slapende honden wakker gemaakt’, zegt Dedeyne. ‘We merken dat heel wat bedrijven beginnen uit te pluizen wat ze kunnen doen om de indexering uit te hollen.’
‘Nog niet elke verzekeraar heeft besloten niet langer de volledige lonen te indexeren’, zegt Vic Van Kerrebroeck van ACV Puls. ‘Maar als dat het geval wordt, zitten we met een serieus probleem.’ ‘Vergeet ook niet dat banken en verzekeraars hun lonen de voorbije jaren nauwelijks hebben moeten indexeren’, zegt Dorine Cordy van de socialistische BBTK. ‘Via de indexering wordt ook meer bijgedragen aan de sociale zekerheid.’
Zowel de liberale als de socialistische en christelijke vakbonden bezinnen zich over de stappen om AXA op andere gedachten te brengen. De liberale vakbond sluit gerechtelijke stappen niet uit, omdat AXA eenzijdig afstapt van het jarenlange gebruik de indexering vol-ledig door te rekenen. ‘Daardoor is het bijna een recht geworden’, klinkt het.
De discussie over de indexering van de lonen barst los op een moment dat banken en verzekeraars zich opmaken voor nieuw sociaal overleg. In de loop van volgend jaar zitten bonden en werkgevers in beide sectoren om de tafel voor onderhandelingen over een nieuw sociaal akkoord. ‘We hebben onze eisenbrieven nog niet geschreven, maar we gaan de indexering zeker op tafel leggen’, zegt Van Kerrebroeck.
Morrelen aan de indexering van uw loon, kan dat zomaar?
Nu de verzekeraar AXA heeft besloten zijn lonen vanaf een bepaald niveau niet meer te indexeren, stellen velen zich de vraag: kan dat ook met mijn loon gebeuren?
Of uw werkgever de indexering van uw loon kan beperken, hangt af van de sector waarin u werkt en/of van de afspraken die in uw bedrijf gemaakt zijn. Wat AXA doet, is niet in elke sector mogelijk, zeggen Geert Vermeir van de hr- dienstverlener SD Worx en Matthias Debruyckere van sectorgenoot Liantis.
Hoe uw loon geïndexeerd wordt, is afgesproken in sectorale cao’s in het paritair comité waaronder uw bedrijf valt. ‘Die afspraak geldt voor alle lonen van de werknemers onder dat paritair comité’, zegt Debruyckere.
Voor de verzekeringssector is dat het PC 306. Daarin is voorzien dat de sectorale barema’s, de minimumlonen, geïndexeerd worden. De reële lonen, wat bedrijven boven op het barema betalen, worden ook aangepast, maar niet met een percentage maar met het bedrag dat gelijk is aan de stijging van de minimumlonen. ‘Alles wat op sectorniveau wordt afgesproken, moet je als onderneming respecteren’, zegt Vermeir.
‘Maar in sommige ondernemingen is het een gewoonte geworden meer te doen dan wat op sectorniveau is afgesproken en dus niet alleen baremaverhogingen door te voeren, maar alle lonen te indexeren’, zegt Vermeir.
Wat je op bedrijfsniveau doet, kan je aanpassen. Dat is wat AXA doet: komaf maken met de gewoonte de lonen volledig te indexeren. Maandelijkse brutolonen tot 5.400 euro – wat aan de bovenkant van de loonbarema’s van de sector ligt –
worden in januari nog geïndexeerd, maar bedragen erboven niet.
Verdient u bruto 1.000 euro meer, dan wordt dat bedrag niet geïndexeerd. Ook in het PC 310 van de financiële sector gelden afspraken waarbij alleen de barema’s geïndexeerd worden. In andere sectoren geldt de afspraak dat alle lonen geïndexeerd worden, niet alleen de barema’s. Dat is het geval voor de bedienden in het grote PC 200, weet Debruyckere. ‘Maar ook voor werknemers in de horeca, de metaalsector, de voedingsnijverheid en de schoonmaaksector is dat het geval’, zegt Vermeir. Individuele bedrijven in die sectoren kunnen dus niet onder de indexering van de volledige lonen uit. Want wat in de sectorale cao staat, primeert.
In de chemiesector (PC 207) worden ook alle lonen geïndexeerd, maar alleen voor de zogenaamde gebaremiseerde bedienden. ‘Kaderleden vallen daarbuiten’, zegt Vermeir.
