‘Inflatiecijfers overschatten stijgende gezinskosten’

De automatische loonindexering doet de inkomsten van alle gezinnen samen sneller stijgen dan hun werkelijke kosten, zegt de Nationale Bank. Het officiële inflatiecijfer, waarop de indexering is gebaseerd, overschat de stijging van de uitgaven.

Wat als de inflatie verkeerd wordt berekend en te hoog wordt ingeschat? Het is een ongemakkelijke vraag in de aanloop naar een verhoging van de lonen met 11,60 % van 1 miljoen Belgen op1 januari. Die automatische aanpassing is gebaseerd op het officiële inflatiecijfer, dat in oktober 12,30 % bedroeg.

De vraag is belangrijk, zei het Nederlandse Bureau voor de Statistiek begin november, omdat de Nederlandse prijzenkorf voor de energieprijzen alleen rekening houdt met de prijs van nieuwe contracten. Dat is in de extreme omstandigheden van vandaag een overschatting, want niet elk gezin hernieuwt iedere maand zijn energiecontract. Er zijn ook gezinnen met oudere (en goedkopere) contracten.

Heeft België hetzelfde probleem?

Econoom Gert Peersman (UGent) zei begin deze maand van wel. Ook de Nationale Bank zegt dat nu in een blogpost op haar website van econome Jana Jonckheere, die bij de NBB onderzoek doet naar prijzen. Volgens Jonckheere moeten we een onderscheid maken tussen de levenskosten en de inflatie. Het eerste brengt de werkelijke uitgaven van een gezin in kaart, het tweede geeft weer in welke mate de prijzen stijgen van nieuwe producten die vandaag worden gekocht.

Ze vergelijkt dat met een auto: de meeste mensen rijden rond met een wagen die ze al even hebben, maar toch wordt de aankoopprijs van een nieuwe auto gebruikt om de inflatie te berekenen. Die manier van werken strookt met de aanbevelingen van het Europese statistisch agentschap Eurostat. Normaal veroorzaakt die berekeningsmethode geen grote afwijkingen, maar door de forse klim van de energieprijzen gebeurt dat nu wel. ‘Als de inflatie alleen rekening houdt met de snel stijgende prijzen van nieuwe contracten terwijl veel gezinnen nog een lagere prijs genieten, wordt de werkelijk betaalde kostengroei voor het totale aantal gezinnen in de inflatiemaatstaf overschat’, besluit Jonckheere.

Goede weerspiegeling?

Een prijsindex als de Belgische inflatie is daardoor niet per se een goede weerspiegeling van de werkelijke levenskosten, zegt de NBB-econome. ‘Zeker nu is er een groot verschil tussen de twee. De gevolgen van die afwijking zijn in België extra belangrijk, omdat de gemeten inflatie automatisch wordt gecompenseerd in de lonen en de sociale uitkeringen.’ Die compensatie dreigt met andere woorden groter te zijn dan nodig.

Kan dat anders? We doen het al voor smartphoneabonnementen, zegt Jonckheere. Statbel krijgt van de telecombedrijven gedetailleerde informatie over de werkelijke tarieven, wat toelaat de echte gemiddelde kostprijs van een abonnement te gebruiken en niet die kostprijs van een nieuw abonnement. Die oefening maakt Nederland ook voor het correcter inschatten van energie in de Nederlandse inflatiecijfers.

HAECK, B. ‘Inflatiecijfers overschatten stijgende gezinskosten’. De Tijd, 23 november 2022, 3.
E-mail Print kopieer
Copyright © 2024 Pelckmans maakt een deel uit van Pelckmans uitgevers
mens en samenleving logo