Voorstel leidt tot consternatie bij pleitbezorgers
Na acht maanden politieke druk van een brede groep landen, waaronder België, stelt de Europese Commissie haar versie van een Europees prijsplafond voor gas voor. De lat voor een correctie op de gasprijzen ligt echter zo hoog dat het plafond wellicht nooit geactiveerd zal worden.
Een groeiende groep landen voert al sinds de Europese top in Versailles in maart campagne voor de invoering van een plafond op de buitensporige gasprijzen. Duitsland en Nederland, maar ook de Europese Commissie wezen elke interventie op de gasmarkt af. Ze vrezen dat Europese lng-ladingen naar hogere bieders zouden gaan en de Europese bevoorrading niet langer verzekerd zou zijn.
Ursula von der Leyen, de voorzitster van de Europese Commissie, zwalpte heen en weer tussen de argumenten van Berlijn en die van de 16 landen die hardnekkig voor een Europese prijscorridor pleitten. Vorige week stelde ze een niet-becijferd gasplafond voor, al ge bruikt de Commissie liever de term marktcorrectiemechanisme. Dinsdag maakte Europees commissaris voor Energie Kadri Simson een wetgevend kader bekend, inclusief de details van het prijsmechanisme. Bij al te volatiele markten zou automatisch een prijscorrectie geactiveerd worden op de futurescontracten die een maand vooruit gesloten worden op de Nederlandse TTF-beurs, de belangrijkste gasmarkt in Europa. Die TTF-prijs was de voorbije maanden hoog en erg volatiel, onder meer omdat pijpleidingengas sinds de oorlog in Oekraïne in sneltreinvaart wordt ingeruild voor contracten voor lng, vloeibaar aardgas. Het prijscorrectie mechanisme gaat in januari in en geldt een jaar.
De Commissie legt de lat bijzonder hoog. De prijscorrectie wordt geactiveerd als aan twee voorwaarden voldaan is. De gasprijzen moeten twee weken minstens 275 euro per megawattuur bedragen. Tegelijk moet het verschil met de prijzen op de internationale markten voor lng tien opeenvolgende dagen in de periode van twee weken minstens 58 euro bedragen. Als de volatiliteit verdwijnt, wordt het prijsplafond automatisch gedeactiveerd.
Activering en uitschakeling gebeuren in nauw overleg met de Europese Centrale Bank en de Europese regulatoren voor energie en de financiële markten. Zodra het marktmechanisme in werking treedt, zullen geen orders op die TTF-futuresmarkt boven die prijs aanvaard worden, benadrukt Simson. Wel blijft handel mogelijk op de minder gereguleerde dagmarkten. De Europese Commissie houdt een stevige stok achter de deur. Als de bevoorradingszekerheid, de inspanningen om de vraag te minderen of de financiële stabiliteit in gevaar komen, kan de Commissie het gasplafond alsnog opschorten. Ook de Europese Centrale Bank kan die vraag aan de Commissie richten.
Toch is het voorstel goed voor behoorlijk wat consternatie in Europa, zeker bij de landen die al langer pleiten voor een prijsplafond. Zelfs in de volatielste periode tot nog toe zou het correctiemechanisme niet geactiveerd geweest zijn mocht het al bestaan hebben. In de tweede helft van augustus was de gasprijs extreem volatiel en werden pieken van meer dan 300 euro per megawattuur bereikt. Maar die hausse duurde net geen twee weken. De gasprijs was op 31 augustus teruggevallen tot 231 euro per megawattuur.
Dit prijsmechanisme lijkt zo geschreven dat het nooit moet worden gebruikt, valt bij die landen te horen. Er wordt druk overlegd over de te volgen strategie, in de aanloop naar de vergadering van de Europese ministers van Energie in Brussel donderdag.
Het prijsplafond moet alleszins lager, is in een aantal Europese hoofdsteden te horen. Bovendien spelen nog andere perverse effecten: het aftoppen van de energieprijs in Duitsland leidt tot een ongelijk speelveld voor investeringen met EU-landen waar de energieprijs hoger ligt. Zo dreigt een concurrentieprobleem voor de Belgische industrie en andere EU-landen op de internationale markten.
VAN HAVER, K. Europese Commissie legt gasplafond onbruikbaar hoog. De Tijd, 23 november 2022, 1.
