De Fed verhoogde zoals verwacht de rente met 75 basispunten tot een vork van 3-3,25 procent. Dit is de hoogste renteverhoging sinds de jaren 80.
1Waarom verhoogt de Federal Reserve de rente zo fors? Wat is ze verder van plan?
De inflatie blijft voor de Federal Reserve duidelijk te hoog. In augustus bedroeg de inflatie nog 8,30 %. De kerninflatie – zonder het effect van energie en voeding – was op 6,30 % gebleven. ‘Het Comité is vastbesloten de inflatie terug te brengen naar de doelstelling van 2 %’, gaf Jerome Powell, voorzitter van de Fed, op de persconferentie na afloop van de rentebeslissing mee. ‘Want een te hoge inflatie is in het nadeel van iedereen.’ Powell wil een loonprijsspiraal zoals eind jaren 70 waarbij de inflatie niet onder controle raakt, koste wat het kost vermijden. De individuele prognoses van de leden van het rentecomité voorspellen een gemiddelde Fed-rentevoet van 4,40 % eind dit jaar en volgend jaar 4,60 %. In 2024 zou de rente opnieuw zakken.
2Waarom is die inflatie in de VS zo hoog?
In de VS wordt de inflatie vooral veroorzaakt door de sterk draaiende economie. In tegenstelling tot Europa kennen de VS geen gascrisis. De VS hebben voldoende schaliegas en zijn niet afhankelijk van Russisch gas. Die prijzen zijn nauwelijks gestegen. De inflatie wordt vooral veroorzaakt door een heel krappe arbeidsmarkt en de snel stijgende lonen. Het laatste werkloosheidscijfer bedroeg 3,70 %. Powell: ‘De werkloosheid zit nog altijd op het laagste niveau in 50 jaar. We zien nog altijd maar weinig tekenen van vertraging op de arbeidsmarkt.’
3Duwt de Fed hiermee de Amerikaanse economie in een recessie?
Die kans neemt wel toe. De Fed gaat ervan uit dat de groei dit jaar maar 0,20 % bedraagt, dicht tegen een recessie aan. De combinatie van hogere Fed-rentes en de hoge inflatie duwt de langetermijnrente fors hoger. In de VS is de hypotheekrente al opgelopen tot boven de 6 procent, begin dit jaar was dat nog maar 3 %. Dat maakt lenen voor een woning fors duurder. Wie 400.000 dollar wil lenen, betaalt nu 700 dollar per maand meer af dan begin dit jaar. Hierdoor is het aantal woningen in aanbouw al maanden aan het zakken, waardoor er stilaan ook minder bouwvakkers nodig zijn. Amerikanen zijn sowieso gevoeliger voor renteveranderingen en schommelingen op aandelenbeurzen dan Europeanen. Hun spaarkapitaal steekt meer in aandelen, waardoor de dalende beurs – deels veroorzaakt door de renteverhogingen – als een direct vermogensverlies beschouwd wordt. Ze lenen ook meer met variabele rentevoeten of hebben krediet- of studentenschulden uitstaan, waardoor een stijgende rente ook aan de koopkracht vreet. Bovendien is er in de VS niet iets als een automatische loonindexering. De torenhoge inflatie maakt heel wat Amerikanen armer. Dit alles zal geleidelijk tot minder consumptie en dus tot een economische vertraging leiden.
4Helpt dat de inflatie te bestrijden?
Wellicht wel, alhoewel er ook kritiek luidt dat renteverhoging een te fors paardenmiddel is om inflatie te bestrijden. De neveneffecten van een recessie – meer werkloosheid, ontwikkelingslanden die hun schulden niet meer kunnen afbetalen – zijn groot. De vraag is ook of je met hogere rentes de arbeidsmarkt minder krap maakt. Er zijn ook in de VS structurele tendensen die heel wat structurele krapte veroorzaken. Een stijgende rente gaat niet meteen de looneisen van schaarse verplegers, IT’ers of loodgieters verminderen. Toch zijn er heel wat economen die denken dat de inflatie nu wel dicht bij haar piek zit. Een afkoelende Amerikaanse economie leidt meteen tot minder vraag op de wereldmarkt naar grondstoffen en andere goederen, wat de prijs doet zakken. Dat is voor heel wat grondstoffen zoals metalen al het geval. Ook recente enquêtes lijken uit te wijzen dat winkeliers stilaan minder geneigd zijn om hun prijzen nog verder op te trekken.
5Hoe reageren de beurzen?
Na de renteverhoging met 75 basispunten gingen de Amerikaanse beurzen licht achteruit, maar vervolgens opnieuw hoger. Het nieuws vanuit de beurzen is wat gemengd: sommigen gingen er vanuit dat de Fed nog harder zou uitpakken. Anderzijds was Jerome Powell op de persconferentie wel duidelijk dat hij zeer bezorgd is over de hoge inflatie en verder gaat met renteverhogingen. De langetermijnrente steeg en de dollar werd opnieuw steviger.
