De Europese Centrale Bank (ECB) heeft zoals verwacht de rente met een forse 75 basispunten verhoogd en voorspelt nog verschillende rentestappen. Economen vrezen dat een recessie daarmee niet vermeden is.
1 Wat heeft de ECB beslist?
De ECB verhoogt de depositorente met 75 basispunten van nul naar 0,75 %. De beleningsrente stijgt even sterk tot 1,25 %. De ECB heeft ook beslist dat de ECB de rente verder blijft verhogen tot een niveau dat tot gevolg heeft dat de inflatie op middellange termijn opnieuw naar 2 % zakt.
Door de rente te verhogen maakt de ECB geld duurder en remt ze de vraag af, wat tot een lagere inflatie moet leiden. Het helpt in theorie ook om inflatieverwachtingen te temperen en zogenaamde ‘tweederonde-effecten’ af te remmen. De ECB ziet nu al dat de inflatie steeds meer sectoren, zoals de dienstensector, in zijn greep heeft. De inflatie daar heeft veel minder te maken met dure grondstoffen zoals bij energie en voeding. De ECB wil die opduikende prijsspiraal de kop indrukken.
Lagarde wijst erop dat het tijd kost vooraleer het monetair beleid doorwerkt in de economie en dat de inflatie op korte termijn hoog zal blijven. De Europese inflatie staat nu op 9,1 % en zou zelfs nog wat kunnen stijgen alvorens te dalen.
2 Is de rente nu waar de ECB ze wil?
Neen, integendeel. Volgens Lagarde ligt de huidige rente wezenlijk onder het peil dat nodig is om de inflatiedoelstellingen te halen. Er volgen nog verschillende renteverhogingen, zei ze. Die komen tussen de 2 en 5 rentestappen.
3 Waarom waarschuwt de ECB de overheid niet te veel subsidies uit te delen?
Lagarde ziet met lede ogen hoe overheden gezinnen geld toestoppen om de energieschok te helpen opvangen. Overheden stimuleren zo de vraag, terwijl de ECB die precies wil afremmen. ‘Het zou kunnen dat daardoor de ECB nog meer de rente zal verhogen, waardoor je een nachtmerriescenario krijgt van hogere rente en hogere schulden’, waarschuwt Peter Vanden Houte, hoofdeconoom van ING Bank.
4 Verwacht de ECB een recessie?
De ECB past haar voorspellingen aan, maar verwacht in haar gewone scenario geen recessie. Ze verwacht een hogere inflatie dan eerst gezegd en een lagere groei. De inflatie zou volgend jaar niet langer 3,50 % bedragen maar 5,50 %. De groei zou op 0,90 % uitkomen in plaats van de eerdere prognose van 2,10 %. De ECB is eerder al een slechte voorspeller is al gebleken. De bank wordt verweten het inflatieprobleem te lang onderschat te hebben. Opmerkelijk is dat de ECB zegt dat we wel afstevenen op een nulgroei in het vierde kwartaal en het eerste kwartaal volgend jaar, maar dat een recessie vermeden wordt. De economie kent komend jaar toch nog een groei van 0,9 procent, meent de bank.
Vanden Houte wijst op een merkwaardigheid in de voorspelling van de ECB. Al in juni publiceerde de ECB naast een basisscenario ook een negatief scenario. Factoren zoals een lange oorlog en geen Russisch gas zouden de economie volgend jaar doen krimpen met 1,70 %. Die hypothesen zijn vandaag al bijna realiteit, maar in het nieuwe negatieve scenario verwacht de ECB maar een krimp van 0,90 %. Vanden Houte gelooft ook niet dat een recessie vermeden kan worden, zoals de ECB in haar gewone scenario voorhoudt. Een toenemend aantal fabrieken wordt stilgelegd en de consument kruipt in zijn schulp.
5 Is de geloofwaardigheid van de ECB hersteld?
Lagarde liet verstaan dat de ECB met een renteverhoging van 75 basispunten al wat voorsprong neemt. In juni werd aanvankelijk ook het signaal uitgestuurd dat de rente in juli zou stijgen met 25 basispunten maar dat werden er 50. Lagarde liet doorschemeren dat er in oktober opnieuw een renteverhoging komt van 50 basispunten. Volgens Vanden Houte wil de bank zo snel mogelijk naar een neutrale rente, voordat de recessie uit de cijfers zal blijken. Een neutrale rente (1,50 tot 2 %) is een rente die de economie niet meer stimuleert. Eens uit nieuwe economische cijfers zal blijken dat de economie in een recessie zit, zou de ECB de renteverhogingen pauzeren. Die pauze kan relatief lang duren. Vanden Houte schat dat de ECB de rente eerst nog 75 basispunten hoger wil duwen, al dan niet in één beweging.
Druk op banken om spaarrente te verhogen neemt toe
Na de beslissing van gisteren heeft de ECB de depositorente nu al met 125 basispunten verhoogd. Waar banken tot in juli nog een strafrente moesten betalen van 0,50 %, krijgen ze straks een rente van 0,75 % op overtollig geld dat ze bij de ECB parkeren. Volgens econoom Paul De Grauwe laat de ECB toe dat dit voordeel volledig doorsijpelt naar de banken. De banken genieten ook nog van indirecte steun via goedkope herfinancieringsoperaties van de ECB. Dit verklaart wellicht waarom bankaandelen het gisteren goed deden op de beurs. De Grauwe vindt dat het rentevoordeel naar de staat zou moeten gaan zodat het de bevolking toekomt.
De Belgische spaarders dringen ook aan op een betere rentevergoeding op hun spaargeld. Op de spaarboekjes staat 300 miljard euro. Een spaarboekje brengt slechts 0,01 % op, met een toeslag van 0,10 % voor geld dat een jaar onaangeroerd blijft. Banken proberen een hogere spaarrente zo lang mogelijk uit te stellen maar de druk te bewegen neemt toe. De rente op woonkredieten wordt dan weer bepaald door de langetermijnrente en die hangt af van de inflatieverwachtingen. Daar is de grote (opwaartse) beweging al gebeurd. De spaarder blijft nog op zijn honger zitten.
