Veertig procent van de werknemers kijkt reikhalzend uit naar januari om hun loonindexering van 10 procent te ontvangen. Maar zowel het VBO als Unizo vraagt nu dat die wordt beperkt. ‘Anders wordt het een bloedbad.’
Achthonderdduizend werknemers, onder wie het personeel bij bakkers en winkeliers, maar ook in de horeca en de voedingssector,krijgen pas in januari hun jaarlijkse indexering. Als gevolg van de ongezien hoge inflatie gaat het om een loonsverhoging van vermoedelijk 10 %. Werknemers in de buurlanden kunnen daar alleen maar van dromen – daar bestaat zo’n indexkoppeling niet.
Unizo, de organisatie van zelfstandigen en kmo’s, wil dat er ingegrepen wordt. ‘Als die automatische indexering er komt, wordt het voor veel bedrijven een executie’, zegt topman Danny Van Assche. Bakkers die bijvoorbeeld al het mes op de keel hebben door de exploderende energieprijzen, zouden zo’n forse loonsverhoging niet aankunnen. Unizo waarschuwt nu al dat door de energiekosten een kwart van de kmo’s dit jaar verlies zou lijden.
Cash betalen in jobs
Maar een ingreep in de index is om meerdere redenen delicaat. De ‘restgroep’ die moet wachten tot januari bevat in regel niet de sterkste sectoren en komt er bekaaider vanaf. Terwijl de meerderheid van de werknemers, inclusief ambtenaren en iedereen met een vervangingsinkomen, al meerdere indexeringen heeft gehad. Daarop terugkomen kan niet, tenzij men voor de groepen die al gecompenseerd werden zou sleutelen aan toekomstige indexeringen.
Pieter Timmermans, gedelegeerd bestuurder van het VBO, dat vooral dicht bij de grote (export)bedrijven staat, pleit al maanden voor een ingreep in de index. ‘In tal van ons omringende landen waarmee we moeten concurreren, neemt men maatregelen om de kostenstijgingen af te remmen. De beste bescherming van de koopkracht van de werknemers is een job. Een loonstijging van 10 % in één jaar zullen we cash betalen in jobs.’ Timmermans stelt voor om de indexatie uit te stellen en te voorzien in een fiscale correctie voor de laagste lonen. ‘Nietsdoen is geen optie.’
De binnenlandse koopkracht is de verkeerde focus, waarschuwt Timmermans. ‘België heeft een exportgerichte economie. Als we niet toelaten dat onze bedrijven nog kunnen concurreren, zullen heel wat jobs sneuvelen. Moet het onheil eerst toeslaan vooraleer men dat wil inzien? Het is frustrerend.’
Van Assche wil het debat over de index al vanaf volgende maand openen met de sociale partners, maar verwacht daar niet veel van. ‘Mijn inschatting is dat de regering het zal moeten oplossen.’ Van Assche stelt verschillende varianten voor. Een indexering van de nettolonen in plaats van de brutolonen, een ‘sociale index’ waarbij alleen tot een bepaald loonplafond sprake is van indexatie, of een systeem waarbij sectoren ervoor kunnen kiezen om de index niet toe te passen – een soort ‘opt-out’.
In regeringskringen ziet men de bui al hangen. ‘Het ligt nog niet op onze tafel en deze discussie hangt ook samen met de loonnormwet uit 2014. Het wordt nog een heel heftig debat’, klinkt het. De regering heeft al het energiedossier, de begroting en de fiscale hervorming op haar bord. Als er via de belastinghervorming meer koopkracht komt, denken de werkgevers dat er qua aanpassing van de index iets mogelijk is.
Winsten uit verleden
De vakbonden willen niet weten van raken aan de index. Ze willen de loonwet op de schop omdat die de marge voor reële loonsverhogingen (loonsverhogingen boven op de index) beperkt in functie van de evolutie van de lonen in de omringende landen. Het socialistische ABVV had het gisteren dan ook over een provocatie.
‘Totaal onbespreekbaar’, zegt ook David Vanbellinghen, woordvoerder van de christelijke vakbond ACV. Zowel ACV als ABVV is verbaasd dat Unizo wil ingrijpen in de index. ‘Ze tasten daarmee de koopkracht van hun eigen klanten aan. Hun leden werken typisch voor de binnenlandse markt.’
Het ACV wil dat het probleem bij de wortel wordt aangepakt, en dat is maken dat de energiefacturen dalen. De huidige inflatiespiraal die de lonen automatisch hoger drijft, kwam op gang door de duurdere energie. ACV wijst er ook op dat veel bedrijven in het verleden hoge winsten hebben geboekt.
