Een wereldwijd tekort aan graan lijkt dit jaar afgewend, dankzij goede weersomstandigheden in Australië en de VS. Daardoor staan de graanprijzen (in dollar) ondanks het conflict in Oekraïne opnieuw op het niveau van voor de oorlog.
Wie de afgelopen weken tijdens de uitzendingen van de spannende Ronde van Frankrijk de tijd vond om naar het landschap te kijken, merkte niet alleen op dat het bloedheet en droog was , maar ook dat het graan op de eindeloze graanakkers in Noord- en Midden Frankrijk al geoogst was. Goudkleurige graanstoppels en strobalen waren al wat nog restte op de velden van de op vijf na grootste graanexporteur in de wereld.
De omvang van die oogst werd met argusogen gevolgd. Sinds Rusland, de grootste graanexporteur ter wereld, Oekraïne binnenviel (het nummer vijf op de lijst), gingen de graanprijzen door het dak uit vrees voor tekorten. Goede graanoogsten in andere belangrijke regio’s zoals Frankrijk waren cruciaal om honger in de wereld te vermijden. Australië en het Midwesten (de vruchtbare vlakte in de VS die zich uitstrekt tot Canada) spelen daarbij een doorslaggevende rol.
Het wordt al enkele weken duidelijk dat de oogsten in die landen goed meevallen. De Russische toelating om opnieuw Oekraïens graan te verschepen, had hierdoor geen grote impact meer op de graanprijs. Die was al voor dat akkoord fors gezakt. Sinds de tarweprijs halverwege mei piekte en toen bijna dubbel zo hoog was als normaal, dook die vanaf half juni weer naar beneden. Begin vorige week werd opnieuw het niveau van voor de oorlog bereikt.
Weelderige aren
Vooral Australië spant de kroon wat de oogst betreft, en dat nu al voor het tweede jaar op rij. Het stevent af op een ‘bumper harvest’ (een overvloedige oogst). Australië is de op twee na grootste exporteur en is in absolute cijfers niet zoveel kleiner dan Rusland en de VS. Het oogstseizoen 2021-2022 werd een record, nooit eerder produceerde het land zo veel graan. De grote landbouwregio’s kregen volgens een rapport van Abares, de Australische overheidsorganisatie voor landbouwstatistieken, voldoende neerslag, en de temperatuur was perfect om weelderige aren te kweken. Ook de volgende Australische oogst kondigt zich volgens het instituut dankzij goede weersomstandigheden als zeer gunstig aan.
In de VS zitten de boeren op dit moment nog op hun maaidorsers. Het weer zat lange tijd tegen door de droogte, maar de regen kwam toch op tijd. Volgens het laatste rapport van de United States Department of Agriculture stevent de VS, en bij uitbreiding Canada, af op een normale graanoogst met gemiddelde opbrengsten. De zomertarwe doet het beter dan vorig jaar, de wintertarwe wat slechter. Wel werd er meer gezaaid dan vorig jaar, waardoor er meer graan van de Amerikaanse velden zal komen.
Frankrijk is een ietwat gelijkaardig verhaal. De forse droogte die het land – net zoals België – in mei trof, deed het ergste vrezen. Experten vreesden voor 10 tot 30 % minder oogst. De regenval in juni maakte heel wat goed, waardoor de opbrengst per hectare tarwe ‘slechts’ zo’n 3 % lager ligt.
Voor de prijsval van het graan is er ook een financieel-technische verklaring, zegt Paul Hughes, econoom bij S&P Global Commodity Insights aan het persagentschap Reuters. De hogere rente maakt het voor speculanten minder interessant om in grondstoffen te beleggen. ‘Half april hadden fondsen voor 55 miljard dollar belegd in landbouwgrondstoffen. Eind juni was dat 35 miljard dollar, 20 miljard minder.’ Die verkoopsdruk van speculanten leidde automatisch tot prijsdalingen.
Nog niet voorbij
Maakt de graandeal tussen Rusland en Oekraïne van vorige week dan niet zoveel uit voor de globale bevoorrading? Dat nu ook niet. Enkele landen in het Midden-Oosten en Afrika zijn afhankelijk van het Oekraïense graan. Volle graanschepen uit Oekraïne verminderen het risico op hongersnood en sociale onrust. Logistiek konden die landen hun tekorten niet zo makkelijk aanvullen met bijvoorbeeld Australisch graan.
Dat de rol van de oorlog in Oekraïne op de graanprijs is uitgespeeld, is evenmin het geval. Toen Rusland dit weekend doelwitten in de haven van Odessa bombardeerde, reageerde de markt nerveus en steeg de graanprijs. Daarnaast is het ook de vraag hoe lang de oorlog blijft duren. Als Oekraïne volgend jaar nog altijd op heel wat areaal niet kan zaaien en oogsten, en het tegelijkertijd in de belangrijke graangebieden erg droog blijft, kan de prijs opnieuw fors stijgen.
