De Digital Markets Act, waarvan de tekst donderdagnacht werd gefinaliseerd, schrijft voor hoe de grote technologiebedrijven zich op de Europese markt moeten gedragen. En met name hoe ze concurrentie van kleinere spelers moeten toelaten. Een mijlpaal.
1Wat is de DMA en waarom is die zo belangrijk?
De Digital Markets Act (DMA) legt grote, dominante technologiebedrijven zoals Google, Meta en Amazon strenge nieuwe regels op. Die nieuwe regels moeten het voor kleinere bedrijven mogelijk maken om te concurreren in markten waar ze nu amper aan bod komen, zoals sociale media, zoekmachines, appstores, webbrowsers en communicatieapps. Vandaag worden die markten volledig gedomineerd door een handvol, vooral Amerikaanse, giganten.
De DMA maakt een fundamenteel onderscheid tussen techbedrijven die de rol van ‘poortwachter’ spelen voor een essentieel stuk van de digitale markt en alle andere. Welke bedrijven als poortwachter zullen worden beschouwd en welke daaraan ontsnappen, wordt dus een belangrijke vraag. Meta, Google, Amazon en Apple ontkomen er in ieder geval niet aan. Poortwachters moeten een beurswaarde hebben van minstens 75 miljard euro of een jaaromzet van minstens 7,5 miljard euro. Ze moeten bovendien minstens 45 miljoen gebruikers per maand hebben.
De tekst waar donderdagnacht een overeenkomst over is bereikt, moet nog worden bekrachtigd door het Europees Parlement en de Europese Raad. Dat zou een formaliteit moeten zijn. Het gaat om een Europese verordening, in principe is die meteen in heel Europa van kracht. De poortwachters krijgen wel tijd (in sommige gevallen meerdere jaren) om de principes in de praktijk te brengen.
2Wat zal er gebeuren met apps als Whatsapp en iMessage?
Als de maker van een andere berichtenapp dat vraagt, zal Meta (het moederbedrijf van Facebook, Instagram, Messenger en Whatsapp) verplicht zijn om die andere app te laten aansluiten op Whatsapp en Messenger.
Als, bijvoorbeeld, de makers van Signal willen dat je vanuit Signal een bericht kunt sturen naar een gebruiker van Whatsapp of Messenger, en omgekeerd, dan moet Meta dat mogelijk maken. Het moet dat bovendien doen met redelijke voorwaarden, het mag aan Signal geen onmogelijke technische of financiële eisen stellen. Voor iMessage van Apple zal wellicht hetzelfde gelden.
Die ingrijpende verandering komt er niet in één keer: chatdiensten zullen aanvankelijk alleen tekstberichten van persoon tot persoon mogelijk moeten maken. Voor groepschats en videobellen, die technisch heel wat complexer zijn, zouden ze enkele jaren de tijd krijgen.
3Welke andere concrete veranderingen zullen we nog zien?
Om te weten hoe die extra concurrentie er precies zal uitzien voor, bijvoorbeeld, zoekmachines of appstores, is het wachten op gedetailleerde reacties van de poortwachters. Op een nieuwe smartphone zult u waarschijnlijk zelf een aantal standaardapps mogen (of moeten) kiezen, bijvoorbeeld voor zoeken, webbrowser en mail. Poortwachters mogen de eigen diensten niet bevoordelen. Vooral voor gebruikers van de iPhone van Apple kan dat een groot verschil betekenen.
Ook appstores (de Google Play Store en de Apple App Store) moeten concurrentie toelaten. Apple zou dus andere, concurrerende appstores moeten gedogen op de iPhone. Apple heeft al laten weten dat het vreest dat de nieuwe verplichtingen nadelig zal zijn voor de privacy en veiligheid van zijn klanten. Sommige nieuwe regels kunnen (net zoals de eerdere Europese privacywetgeving) leiden tot meer pop-ups die de gebruikers om toestemming vragen. Zo moeten poortwachters voortaan expliciet toelating vragen als ze informatie afkomstig van een van hun diensten (bijvoorbeeld Whatsapp) willen gebruiken om gerichte reclame te vertonen in een andere dienst (bijvoorbeeld Instagram).
4Hoe reageert de rest van de wereld?
Het stof moet nog gaan liggen: donderdagnacht is, in overleg tussen de Commissie, de Raad (die de lidstaten vertegenwoordigt) en het Parlement, nog flink aan de tekst gesleuteld. Hier in Europa boeken commissaris voor Interne Markt Thierry Breton en vicepresident Margrethe Vestager, verantwoordelijk voor Concurrentie, samen een kanjer van een overwinning voor het thuispubliek – schouder aan schouder, ondanks hun conflictueuze voorgeschiedenis.
De rest van de wereld werd vrijdag verbijsterd wakker: Europa heeft zo maar even op eigen houtje de technologiemarkt hertekend. The New York Times noemt de DMA ‘de meest verregaande regulering van technologie’ sinds de GDPR, de Europese privacywetgeving uit 2016, die wereldwijd een ingrijpende impact had.
De grote technologiebedrijven hebben de voorbije maanden hard gelobbyd om de tekst in hun voordeel aan te passen, maar dat lijkt hen niet te hebben geholpen: de uiteindelijke versie is in een aantal opzichten zelfs strenger. Google reageerde vrijdag summier: ‘Hoewel we veel van de ambities van de DMA op het gebied van keuzevrijheid en interoperabiliteit voor de consument steunen, blijven we bezorgd dat sommige regels de innovatie en de keuze voor Europeanen kunnen verminderen.’
5Wat zijn de mogelijke negatieve gevolgen?
Hoe ingrijpender een nieuwe wet, hoe groter de kans op onvoorziene, negatieve neveneffecten. Zeker als de tekst van die wet in de slotmomenten nog is bijgewerkt. Allerlei belangengroepen van grote en kleinere technologiebedrijven hadden er al eerder voor gewaarschuwd dat de wetgeving kan leiden tot minder innovatie en minder keuze voor de consument – al zegt de techsector dat haast altijd als er sprake is van regulering.
Doordat de poortwachters hun platform moeten openstellen voor (Europese) nieuwkomers, kunnen die platformen ironisch genoeg versterkt worden, vrezen sommigen: ze worden eigenlijk uitgeroepen tot een soort Europese standaard. Tegelijk krijgen de platformen minder bewegingsruimte om hun technologie naar eigen believen aan te passen, wat ertoe kan leiden dat de technologie voor jaren ‘versteend’ wordt in de toestand van 2022. Nog een risico kan zijn dat Europese technologiebedrijven bewust klein willen blijven om aan de dure verplichtingen van een poortwachter te ontsnappen.
