Europeees minimumloon komt er, maar concrete bedragen worden niet opgelegd
De minimumlonen moeten voortaan mee evolueren met de stijging van de levensduurte. Dat is de uitkomst van een Europese richtlijn die de komende jaren ingevoerd moet worden. Een concreet bedrag voor één Europees minimumloon komt er niet. Het moet wel een einde maken aan de sociale dumping.
De commissie Sociale Zaken van het Europees Parlement heeft de richtlijn voor Europese minimumlonen goedgekeurd. Met het akkoord wil Europa de nationale minimumlonen verhogen. “Dit is een grote stap voorwaarts in de strijd tegen lage lonen en armoede onder werkenden in Europa”, zegt Europees Parlementslid Cindy Franssen (CD&V).
De 21 lidstaten met minimumlonen kunnen in drie groepen verdeeld worden. Tien lidstaten in Oost-Europa hebben minimumlonen onder de 700 euro bruto. In de zuidelijke landen – Griekenland, Portugal, Malta, Slovenië en Spanje – liggen de bedragen tussen de 700 en 1.100 euro per maand. In de zes landen in Noordwest-Europa ligt het minimumloon boven de 1.500 euro.
België staat met een minimumloon van 1.626 euro op de vierde plaats, na Nederland, Ierland en Luxemburg dat met 2.202 euro het hoogste minimumloon in Europa kent. In België wordt het minimumloon per sector vastgelegd in cao’s. In landen als Italië, Cyprus, Oostenrijk, Denemarken, Finland en Zweden bestaat er feitelijk niet zoiets als een minimumloon. Dat wordt er bepaald op basis van onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers. Met de richtlijn moet er een wettelijk kader komen in alle lidstaten.
armoederisico
Concrete bedragen voor een minimumloon legt Europa wel niet op, omdat de welvaart en sociale systemen te verschillend zijn van land tot land. “Maar het is wel de bedoeling de lonen regelmatig te verhogen”, benadrukt Nicolas Schmit, die verantwoordelijk is voor sociaal beleid in de Commissie. Dat zou bijvoorbeeld kunnen met een systeem van automatische loonindexering, zoals wij dat kennen. Voor België is de impact van de richtlijn dan ook beperkt, zegt Cindy Franssen. “Wij beschikken al over een goed werkend systeem waarbij minimumlonen worden vastgelegd door collectieve onderhandelingen tussen de sociale partners. Maar het goede van het systeem is dat ook in andere lidstaten de sociale bescherming erop vooruitgaat.”
De recentste cijfers van Eurostat stellen dat meer dan 20 miljoen Europese werknemers in 2018 een armoederisico liepen. Dit aantal zal de komende jaren door de gevolgen van de coronacrisis en door de toename van nieuwe onbeschermde precaire jobs naar alle verwachting alleen maar stijgen. “Het akkoord om de richtlijn definitief in wetgeving om te zetten komt dan ook niks te vroeg”, zegt Franssen. Ze verwacht dat de richtlijn in de loop van 2022 definitief afgeklopt wordt. De lidstaten hebben dan nog twee jaar om deze om te zetten in nationale wetgeving.
“Omdat onderzoek heeft aangetoond dat de landen met een sterke traditie omtrent collectieve loononderhandelingen ook hogere minimumlonen en minder loonongelijkheid hebben, wil Europa dat systeem uitbouwen via een versterking van de betrokkenheid van de sociale partners in alle lidstaten”, zegt Franssen. Een actieplan om dergelijk collectief overleg te promoten zou verplicht worden. Doelstelling is dat minstens 70,00 % van de werkenden onder zo’n overleg valt. In België ressorteert nu ruim 90,00 % van de werknemers onder dat collectief overleg.
De richtlijn laat wel voldoende ruimte aan de lidstaten om zelf met eigen initiatieven te komen om tegemoet te komen aan de kritiek dat de organisatie van de arbeidsmarkt een regionale bevoegdheid is. Europa heeft het daarom over een ‘raamwerk voor minimumlonen, met volledig respect voor nationale tradities en vrijheid voor de sociale partners’. Er komt wel een jaarlijkse monitoring via een verplichte rapportering van de lidstaten over de minimumlonen.
Franssen: “In lidstaten waar lage minimumlonen gelden, is de armoede het grootst. Die lage lonen leiden ook tot ongenoegen over loonconcurrentie en sociale dumping binnen de Europese markt. Deze richtlijn moet ervoor zorgen dat werken loont.”
