China beschuldigt westerse bedrijven ervan onveilige producten te maken en verbiedt de import ervan. Niet toevallig zijn het producenten die zich onlangs kritisch hadden uitgelaten over dwangarbeid door Oeigoeren.
‘Product bevat kleurstoffen die via de huid of de mond het lichaam kunnen binnendringen en de gezondheid van de drager in gevaar kunnen brengen.’ Op de website van het Chinese douaneagentschap verscheen dinsdag een lijst met 43 importproducten die, zogenaamd om veiligheidsredenen, voortaan niet meer welkom zijn in de Volksrepubliek.
Gewist van Alibaba
Op de lijst staan vooral kinderkledij, afkomstig van westerse producenten als Gap, Nike, H&M, Ralph Lauren en Zara, en bijvoorbeeld ook tandenborstels en speelgoed van een rist Aziatische fabrikanten. ‘Ter gelegenheid van de Dag van het Kind, op 1 juni, maken wij bekend dat de douane deze onveilige producten zal vernietigen en terugsturen. Wij blijven ons inzetten voor de veiligheid van kinderen.’
De vraag is maar of dat werkelijk de drijfveer is van de Chinese autoriteiten. Zo goed als alle westerse kledingproducenten die de douane van China in het vizier heeft genomen, lieten zich de afgelopen maanden kritisch uit over dwangarbeid die Oeigoeren moeten verrichten in Chinese heropvoedingskampen in Xinjiang. Uit die provincie komt zowat een vijfde van alle katoen wereldwijd, maar op veel van de katoenplantages worden Oeigoeren – een Chinese moslimminderheid – gedwongen tewerkgesteld en uitgebuit. In getuigenissen is ook sprake van martelingen en seksueel geweld.
De afgelopen maanden zei Nike ‘bezorgd’ te zijn over de berichten uit de strafkampen, H&M stopte in september zelfs de samenwerking met een leverancier van katoen uit Xinjiang. De Amerikaanse modeketen Gap zei in een persverklaring dan weer dat het geen vezels uit de provincie verwerkt in zijn producten, net als het Spaanse Zara, dat zijn klanten verzekerde een ‘nultolerantie’ te hanteren over dwangarbeid. Ralph Lauren noemde de berichten over dwangarbeid in Xinjiang in juli 2020 al ‘diep verontrustend’.
De stellingnames van die westerse modebedrijven leidden deze lente al tot kwade reacties op Chinese sociale media. Daarbij werden tal van Chinese mediapersoonlijkheden onder druk gezet om publiekelijk afstand te nemen van de buitenlandse merken. Tegelijk werden hun producten gewist van populaire e-commerceplatformen als Alibaba, én hun winkels werden gewist van de routeplanners van Apple en de Chinese zoekmachine Baidu, zodat Chinese consumenten er letterlijk hun weg niet meer naartoe kunnen vinden.
Sancties en tegenreactie
Nu gaan de Chinese autoriteiten nog een stap verder en ontzeggen ze verschillende producten van kritische producenten ook letterlijk de toegang tot het land, weliswaar verpakt onder het mom van de bescherming van consumentenrechten. Wat het extra cynisch maakt, is dat Chinese producenten op dat vlak vaak zelf een slecht imago hebben. De Britse openbare omroep BBC vroeg H&M, Zara, Nike en Gap om een reactie, maar de modebedrijven hullen zich voorlopig in stilzwijgen.
De wraakactie van Peking komt drie maanden nadat de Europese Unie, het Verenigd Koninkrijk, de Verenigde Staten en Canada sancties hebben ingesteld tegen hooggeplaatse leden van de Chinese communistische partij uit Xinjiang. Hun buitenlandse tegoeden werden bevroren en ze kregen een reisverbod aan hun broek.
Peking ontkent dat het de mensenrechten van Oeigoeren schendt en kwam met een forse tegenreactie, in de vorm van een waslijst aan reisverboden voor Europese politici, wetenschappers en instellingen.
