Door de energietransitie neemt elektriciteit de plaats in van olie en gas. Gevolg: de prijs van koper is in een jaar tijd verdubbeld. En het einde is nog niet in zicht.
Het zou een kwestie van dagen kunnen zijn voordat de prijs van koper zijn hoogste peil ooit bereikt. Ruim tien jaar geleden, in februari 2011, moest je 10.190 dollar betalen voor een ton. Gisteren was dat al 9.770 dollar en het metaal kan de komende jaren makkelijk doorstijgen naar 15.000 dollar, voorspelde Goldman Sachs eerder deze maand in een uitgebreid rapport onder de uitdagende titel Koper is de nieuwe olie.
Kopermarkt is niet klaar
Het metaal, zo stellen de analisten vast, is onontbeerlijk om de transitie van fossiele brandstoffen naar duurzame energie mogelijk te maken. ‘De doorslaggevende rol van koper in het behalen van de Parijs-doelstelling kun je niet onderschatten’, klinkt het bij de studiedienst van de Amerikaanse bank. ‘Als er geen vooruitgang geboekt wordt in het afvangen en de opslag van CO2, zal het volledige pad naar nulemissie gerealiseerd moeten worden door minder uitstoot. Dat betekent elektrificatie en hernieuwbare energie.’
Bij bijna alle energievormen die olie en gas kunnen vervangen, speelt elektriciteit – en dus koper – een belangrijke rol. Of het nu zonnepanelen zijn, windmolens of geothermie: de opgewekte energie wordt getransporteerd in de vorm van elektriciteit. En koper heeft nu eenmaal de beste eigenschappen om elektriciteit zo kostenefficiënt mogelijk te geleiden. Meer auto’s worden op elektriciteit aangedreven in plaats van op benzine of diesel, voedsel wordt bereid op inductieplaten in plaats van gaspitten, en huizen worden verwarmd met een warmtepomp in plaats van een gas- of stookolieketel. Zowel voor de opwekking van stroom als voor het transport en de opslag is koperdraad nodig. ‘De kopermarkt is niet voorbereid op deze cruciale rol’, stellen de analisten nuchter vast.
Het probleem is dat het aanbod de gestegen vraag niet volgt. De bestaande mijnen kunnen hun productie niet of moeilijk opdrijven, en nieuwe mijnen zijn niet aan de orde. ‘Zelfs nu de prijs van koper in een jaar tijd met 80,00 % is gestegen, is er geen enkele gloednieuwe mijn goedgekeurd. Als het aanbod niet toeneemt, dreigen de mijnen over vijf jaar uitgeput te raken.’ Dat is des te verontrustender omdat een nieuwe mijn opstarten acht jaar voorbereiding vergt. Zelfs het verlengen van de levensduur van bestaande mijnen kost vaak twee tot drie jaar. ‘Door de lange voorbereidingstijd, gecombineerd met de terughoudendheid van de sector voor grootschalige investeringen, dreigen in de loop van dit decennium bevoorradingsproblemen.’ Door die schaarste ziet Goldman Sachs de prijs snel oplopen naar 15.000 dollar, de helft meer dan nu.
Nationaliseringen op til
Dat is goed nieuws voor een aantal koperproducerende landen. Zij zien mogelijkheden om extra inkomsten binnen te halen. Chili bijvoorbeeld, met afstand de grootste koperproducent ter wereld, overweegt een extra heffing in te voeren op koperwinning. Het land kan de extra inkomsten goed gebruiken om de relance na de coronacrisis te financieren. Tegenstanders vrezen dat de heffing investeerders zal doen afschrikken, maar de sterk stijgende koperprijzen geven de voorstanders een troef.
Ook in Peru, na Chili de grootste koperproducent, zijn de inkomsten van de kopermijnen voorwerp van debat. In de eerste ronde van de presidentsverkiezingen, eerder deze maand, won de socialist Pedro Castillo met een voorstel om een groter deel van de koperopbrengsten naar de schatkist te doen vloeien. Hij overweegt de mijnen zelfs te nationaliseren. Ook zijn conservatieve tegenstander Keiko Fujimori is van plan om meer heffingen in te voeren.
Zambia, nummer zeven op de ranglijst van koperproducenten, ging in november failliet toen het er niet in slaagde zijn schuldeisers op tijd terug te betalen. Nationalisering van de kopermijnen wordt er gezien als een manier om er weer bovenop te komen.
