Meer transparantie moet loonkloof helpen te dichten

Met bindende maatregelen wil de Europese Commissie maken dat vrouwen hetzelfde loon krijgen als mannen voor dezelfde job. De hefboom? Meer openheid over de verloning in bedrijven.

Ondanks een richtlijn uit 2006 en een aanbeveling uit 2014 blijft er in veel lidstaten een substantiële loonkloof bestaan: voor de Europese Unie bedraagt het gemiddelde nog altijd 16,00 %. In België verdienen vrouwen volgens het Instituut voor de Gelijkheid van Vrouwen en Mannen gemiddeld 10,00 % minder per uur dan mannen, hoewel er sinds 2012 een wet is om die loonkloof te bestrijden. Berekend op jaarbasis en rekening houdend met de deeltijdse arbeid bedraagt die kloof zelfs 22,00 %.

‘Gebrek aan loontransparantie is een van de belangrijkste obstakels voor de uitvoering van het principe van gelijk loon’, aldus de Commissie. Met een nieuwe richtlijn die ze morgen voorstelt, wil Ursula von der Leyen de rechten van werknemers versterken om een gelijk loon af te dwingen, en ‘de ruimte voor discriminatie op basis van geslacht’ verkleinen.

Recht op informatie wordt een eerste middel. Om te controleren of ze niet gediscrimineerd worden op basis van geslacht, zullen werknemers gegevens kunnen opvragen over hun loon in vergelijking met het gemiddelde in hun bedrijf, uitgesplitst naar geslacht én groepen werknemers die hetzelfde of gelijkwaardig werk doen. Om te beletten dat de werkgever dit aangrijpt om een werknemer bij de evaluatie te sanctioneren, mag dat gebeuren via bijvoorbeeld de vakbonden. Wie gaat solliciteren, moet vooraf informatie krijgen over de loonmarge in het bedrijf, zodat de toekomstige werknemer goed gewapend is om te onderhandelen over zijn of haar salaris.

Omgekeerde bewijslast

Bedrijven met meer dan 250 werknemers worden volgens het voorstel verplicht jaarlijks informatie te publiceren over de loonkloof tussen vrouwelijke en mannelijke werknemers per categorie, inclusief variabele verloning en bonussen. Als alternatief en om de administratieve last van bedrijven niet te verzwaren, zouden de lidstaten die taak ook kunnen toevertrouwen aan een bestaande organisatie. Blijkt bij die oefening dat de loonkloof in zo’n bedrijf minstens 5,00 % bedraagt, dan moet de werkgever samen met de vertegenwoordigers van de werknemers het loonbeleid doorlichten. Als er geen objectieve verklaring voor het loonverschil te vinden is, zal de werkgever maatregelen moeten nemen om het verschil weg te werken.

Ook de regels inzake compensatie worden strenger. Lidstaten moeten in laagdrempelige procedures voorzien, ook na de eventuele beëindiging van het contract, zodat slachtoffers ‘volledige compensatie kunnen bekomen die ontradend is en proportioneel voor de geleden schade’. Zo kan een bedrijf verplicht worden het verschil alsnog te betalen. De bewijslast wordt omgekeerd: de werkgever zal moeten bewijzen dat er geen sprake is van een inbreuk op het principe van gelijk loon voor gelijk of gelijkwaardig werk.

‘Ook in België daalt loonkloof te traag’

‘Ik ben zeer tevreden met dit initiatief van de Commissie’, zegt Europarlementslid Cindy Franssen (CD&V). ‘De loonkloof in de EU verkleint nauwelijks en lagere lonen voor vrouwen betekenen een groter risico op armoede – zeker voor alleenstaande moeders.’

De vraag is of loontransparantie de oplossing is. In België is er een wet, maar die blijkt geen wondermiddel. Franssen: ‘We zijn bij de betere leerlingen, maar ook hier daalt de kloof te traag. Het gebrek aan transparantie is een van de oorzaken. Hoe moet je loondiscriminatie bewijzen zonder voldoende bewijs?’

Franssen denkt dat de richtlijn vooral een groot verschil zal maken in de zeventien lidstaten die nog geen wetgeving hebben. ‘Maar ook voor België kan het een mooie versnelling betekenen. Met dit voorstel heb je recht op informatie over verloning voor het sollicitatiegesprek én over de criteria die het bedrijf gebruikt voor promotie. En dat bedrijven die hun verplichtingen inzake transparantie niet nakomen, bij klachten over loondiscriminatie de bewijslast op zich moeten nemen, is een duidelijke push om dit serieus te nemen.’

BEIRLANDT, B. Meer transparantie moet loonkloof helpen te dichten. De Standaard, 3 maart 2021, 5.
E-mail Print kopieer
Copyright © 2024 Pelckmans maakt een deel uit van Pelckmans uitgevers
mens en samenleving logo