De onzichtbare hand

Het mondmasker is een schitterend voorbeeld van waartoe de vrije markt in staat is

Mondmaskers van katoen. Mondmaskers van satijn. Mondmaskers van zijde. Roze mondmaskers. Blauwe mondmaskers. Mondmaskers met tijgerprint. Mondmaskers met de skyline van New York, Londen of Parijs. Mondmaskers met de kleuren van de Belgische vlag. Mondmaskers met het opschrift schijnveiligheid. Mondmaskers met bliksemschichten, Disney-figuren of lieveheersbeestjes.

Het is allemaal te koop, in winkels en op het internet. Nu de mondmaskers er zijn en voorlopig niet meer zullen verdwijnen, kunnen we er maar het beste iets moois, persoonlijks, eigenzinnigs, origineels, modieus of opvallends van maken. Koningin Mathilde gaf deze week het goede voorbeeld met een stijlvol mondmasker in dezelfde kleur als haar japon. Mondmaskers zijn in geen tijd getransformeerd van medische hulpmiddelen met een wat onbehaaglijk imago tot een onontbeerlijk kledingaccessoire waarmee persoonlijke statements kunnen worden gemaakt. Dat komt ook doordat heel wat ondernemers het mondmasker niet alleen zien als een middel om het virus af te stoppen, maar ook als een opportuniteit om geld te verdienen.

In die zin is het mondmasker een schitterend voorbeeld van waartoe de vrije markt in staat is. Na het aanvankelijke tekort lijkt het wel alsof de wereldwijde mondmasker­productiecapaciteit verveelvoudigd is. En misschien is dat ook wel zo. Het aanbod volgt in de vrije markt immers de vraag.

De coronacrisis heeft de slinger tussen vrije markt en overheidsinterventie fors doen uitslaan in de richting van de staat. Die zet alle zeilen bij om de economie draaiende te houden. Maar in het geval van de mondmaskerdistributie bleek de overheid hopeloos te falen. De strategische voorraden waren verdwenen, de aanbestedingen liepen mis, de levertijden werden niet gerespecteerd, de distributie verliep moeizaam.

Een flink deel van de mondmaskers die de overheid voor de Belgische bevolking besteld heeft, is niet afgehaald bij de apothekers. Geen wonder: de mensen hebben die maskers niet meer nodig omdat ze zich er intussen zelf al van voorzien hebben. Of omdat ze al voldoende maskers van hun werkgever hebben ontvangen. De overheid heeft de verkoop van mondmaskers wekenlang verboden, maar de dag nadat het verbod was opgeheven, lagen ze in grote bakken in elke supermarkt. En sindsdien is het aanbod alleen maar uitgebreid.

Een indrukwekkende prestatie, en dat zonder centrale aansturing, projectmanagement of richtlijnen van hogerhand. Dat is de kracht van wat Adam Smith omschreef als de ‘onzichtbare hand’: de omstandigheid dat individueel winstbejag een antwoord kan bieden op collectieve noden.

MOOIJMAN, R. De onzichtbare hand. De Standaard, 18 juli 2020, 28.
E-mail Print kopieer
Copyright © 2024 Pelckmans maakt een deel uit van Pelckmans uitgevers
mens en samenleving logo