Duitsland beticht internetreus van oneerlijk spel
Als Google zijn dominantie op de zoekmarkt behoudt, moet het inzage geven in de algoritmes die de zoekresultaten bepalen. Met dit dreigement wakkert de Duitse minister van Justitie Heiko Maas het conflict tussen de internetreus en Europa verder aan. ‘Google zal finaal in het zand bijten als het weigert zijn arrogante gedrag aan te passen.’
Alsof je van Coca-Cola zou eisen hun angstvallig geheimgehouden recept vrij te geven. De algoritmes van Google zijn ietwat complexer dan het recept, maar even cruciaal voor het succes van het internetbedrijf. Dat succes heeft van Google met voorsprong de dominante zoekmachine gemaakt. In Europa verloopt nu 91 procent van alle zoekopdrachten via de site. En dat is problematisch volgens de Duitse minister van Justitie Heiko Maas. “Uiteindelijk komt het neer op de transparantie inzake de algoritmes die Google gebruikt om de zoekresultaten te rangschikken. Wanneer een zoekmachine een dergelijke impact heeft op economische ontwikkeling, is dat een kwestie die we moeten aanpakken”, klonk het in de zakenkrant The Financial Times. De algoritme van Google (zie kader) bepaalt welke zoekresultaten we te zien krijgen en – cruciaal – in welke volgorde. Voor feitelijke informatie of wetenschappelijke research levert dat in de regel alleen maar voordelen op. Maar dat plaatje verandert wel bij commerciële zoekopdrachten, bijvoorbeeld naar een zwembad, waterkoeler of strandstoel. Bedrijven of sites kunnen advertentieruimte kopen bij Google, in de hoop hun producten te slijten aan de googelende medemens. Alleen zou Google het spel daar niet eerlijk spelen en de concurrentie vervalsen. Het gerucht gaat dat de zoekmachine de rangschikking manipuleert, waardoor je enkel op bedrijven of diensten van Google zelf, of die Google betalen, terechtkomt.
Verstikken
Concurrentievervalsing, vinden de rivalen van Google die in 2009 klacht indienden bij de Europese Commissie. Aangezien er amper alternatieven bestaan voor Google dreigt de dominantie hen te verstikken. Het gaat dan vooral om sites die producten of diensten vergelijken voor consumenten. Voorlopig probeert de Commissie nog een onderhandelde oplossing te vinden, maar na vijf jaar lijkt er amper schot in de zaak te komen. Vorige week nog liet de Europese commissaris voor Mededinging Joaquin Almunia verstaan dat een derde voorstel tot toegevingen van Google niet zal volstaan. De kwestie zal nu doorgeschoven worden naar de volgende Commissie, onder leiding van Jean-Claude Juncker. Een van de lobbyorganisaties achter de klacht is FairSearch, dat onder andere Microsoft en Tripadvisor groepeert. Hun advocaat Thomas Vinje is weinig hoopvol voor een regeling in der minne. “Ik denk niet dat Google vrijwillig met een oplossing zal komen. Ze hebben hun kans gehad. Nu is het zaak dat de nieuwe Commissie de vervolging tegen Google ook effectief opstart”, zegt hij aan De Morgen. “Vergeet niet dat dit een zaak van leven of dood is voor veel bedrijven. Door de dominantie van Google komen ze gewoonweg niet aan de bak.” Het dreigement van de Duitse minister past ongetwijfeld in die context van huidige en toekomstige Europese procedures tegen Google. En niet toevallig komt de druk hoofdzakelijk uit Berlijn. De recent onthulde Amerikaanse spionageactiviteiten, met de actieve medewerking van bedrijven zoals Google, samen met de traumatiserende ervaringen met verregaand gesnuffel in het eigen verleden door organisaties zoals de Gestapo en de Stasi (de voormalige veiligheidsdienst van de DDR, red.), maken dat de Duitsers extra op hun hoede zijn voor giganten zoals Google, Apple en Amazon. Sigmar Gabriel, de Duitse minister van Economie, riep onlangs nog op om Google “te ontmantelen”. Ook bij Duitse bedrijfsleiders kan de zoekmachine op weinig sympathie rekenenen. De baas van het mediaconcern Axel Springer heeft het over een “digitale superstaat” en vergelijkt Google met Fafnir, de mythologische draak uit de opera’s van Richard Wagner. “Toch bestaat die vrees in geheel Europa”, zegt Karel Lannoo van de Europese denktank CEPS. “Mensen bij de Europese Commissie bevestigen me dat dit een heel groot probleem is, zeker voor een goede werking van de concurrentie. Google was ooit een klein, innoverend bedrijf dat dankzij eerlijke concurrentie is uitgegroeid tot de gigant van vandaag. Alleen dreigt de dominantie van de Amerikaanse technologiegiganten nieuwe innovaties tegen te houden op hun terrein.” Blijft de vraag of Google ooit zijn geheim recept zal prijsgeven. Bedrijfsgeheimen zijn beschermd door intellectueel recht en kunnen enkel in het kader van de concurrentiewetgeving vrijgeven worden, wanneer rivalen niet langer kunnen functioneren zonder te beschikken over die informatie. “Dat was het geval met Microsoft jaren geleden, rond hun te dominante internetbrowser”, weet Jos Dumortier, professor intellectueel recht aan de KU Leuven. “Microsoft moest toen een deel van het bedrijfsgeheim delen. Alleen ontstond toen een jarenlange discussie rond de vergoeding die ze daarvoor mochten vragen. Men geraakte er niet uit, en in tussentijd was de situatie zo veranderd dat het probleem zich ook niet meer stelde.”
Arrogant
Voorlopig gaat iedereen ervan uit dat Google nog jaren de dominante speler zal blijven op de zoekmarkt. “De geschiedenis zal zich herhalen. In de jaren 80 was IBM te dominant, gevolgd door Microsoft in het decennium daarna. Google is de derde generatie van te machtige Amerikaanse technologiebedrijven en ook zij zullen finaal in het zand bijten, zolang ze arrogant hun gedrag weigeren aan te passen”, zucht Thomas Vinje. De reden is simpel. Hoe meer zoekopdrachten, hoe verfijnder de algoritmes, hoe gerichter de te verkopen advertentieruimte. Vorig jaar leverde dat Google 38,9 miljard euro aan reclame-inkomsten op. Voor dat bedrag is elk bedrijf bereid tot het einde te vechten. —
Wat is een ALGORITME?
Voor zijn zoekmachine maakt Google gebruik van algoritmes. Dat zijn eindige reeksen instructies om een exacte vraag te beantwoorden of een doel te bereiken. Een algoritme kan je bekijken als een theoretische beschrijving van een abstract computerprogramma, zoals in het geval van Google een programma dat zoek- opdrachten uitvoert. Daarbij kan je wiskunde gebruiken om de algoritme uit te rekenen of te perfectioneren, wat Google ook doet. De grote lijnen van de basis- algoritme van Google, dat PageRank heet, zijn min of meer bekend. Alleen blijven specifieke codes en afgeleide algoritmes wel geheim en die bepalen uiteindelijk de zoekresultaten en hun ranking. Google wil zo naar eigen zeggen misbruik tegengaan. Want wie het principe kent, kan artificieel zijn of haar site hoger in de ranking duwen.
