De sterke daling van het Duitse ondernemersvertrouwen toont aan dat de economie bij onze oosterburen sputtert. Meteen rijzen vragen over de Belgische economie.
De Ifo-indicator van het Duitse ondernemersvertrouwen is in september voor de vijfde maand op rij gedaald en bereikte het laagste peil in anderhalf jaar. De bedrijfsleiders zijn somberder over de huidige toestand en vooral over de economische vooruitzichten. ‘De Duitse economie draait niet meer soepel’, zegt Hans-Werner Sinn, voorzitter van het onderzoeksinstituut Ifo.
ING-econoom Carsten Brzeski gaat nog een stap verder. ‘Is dit de voorbode van een economische winter?’, vraagt hij zich af. ‘De Duitse economie heeft een gevaarlijke fase bereikt tussen een lichte afkoeling en een langer durende bijna-stagnatie.’
Brzeski merkt op dat de Duitsland twee gezichten heeft: een sterke binnenlandse economie en een stagnerende exportsector. ‘De dienstensector profiteert van de werkgelegenheid die hoger is dan ooit en van stijgende lonen. De industrie wordt geconfronteerd met geopolitieke spanningen en de verzwakking van groeilanden als China, die de uitvoer afremmen. De verzwakking van de binnenlandse vraag begint echter door te sijpelen in de binnenlandse economie.’
Aangezien Duitsland de grootste afzetmarkt is van België, doet het slechte nieuws vragen rijzen over ons land. Bijna 16,00 % van de Belgische uitvoer gaat naar onze oosterburen.
De Belgische economie hield in september beter stand dan de Duitse. Het ondernemersvertrouwen bleef in september ongeveer stabiel, meldde de Nationale Bank gisteren. Maar in het derde kwartaal als geheel waren Belgische bedrijfsleiders somberder dan in het tweede en eerste kwartaal.
De zwakke groei in de eurozone verhoogt de druk op de Europese Centrale Bank (ECB) om bijkomende stimuleringsmaatregelen te lanceren. Vorige week bleek dat de banken weinig interesse hebben voor de goedkope vierjaarskredieten van de ECB. Frankfurt wil met die leningen de kredietverlening aan de bedrijven stimuleren.
‘HET is NU aan politiek om iets te doen’
‘Duitsland is absurd moeilijk’, stelt Hendrik Deruyck, CEO van Europa’s grootste tapijtfabrikant Balta, vast. ‘De voorbije maanden zagen we de verkoop terugvallen. Tijdens de koopjes was er bij de grote klanten zelfs een terugval van 17,00 %. De consument heeft gewoon geen zin om te kopen. Mario Draghi (voorzitter van de Europese centrale bank, red.) doet zijn best om gratis geld uit te delen, maar het zit gewoon tussen de oren van de consument, dat is het probleem. Van de 400 miljard euro aan goedkopeleningen die de ECB ter beschikking heeft gesteld, is nog maar 120 miljard euro door de banken opgenomen. Hoe komt dat, denk je? Omdat de bedrijven gewoon geen projecten meer durven te doen. Iedereen staat op de rem. De middelen van de ECB zijn uitgeput, het is aan de politiek om iets te doen. Duitsland moet daar als rijkste Europese land een voortrekker in zijn. Het moet het vertrouwen in zijninterne markt opnieuw herstellen. Bij de consument, bij de kmo’s.’
De problemen in Duitsland worden voor Balta gecompenseerd door groei in het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten. ‘En de versterking van de dollar zal ons internationaal meer kansen geven.’ Ook meer algemeen vreest Deruyck ondanks het slechte nieuws van deze week geen crisis. ‘Zover zou ik niet gaan. Het is hard kampen, ja. Maar Duitsland blijft een sterke economie. En Frankrijk is er volgens mij erger aan toe.’
‘Vooral door geopolitieke problemen’
‘Ik zie dit als tijdelijk’, zegt Patrick De Maeseneire, de Belgische CEO van het Zwitserse Adecco, ’s werelds grootste uitzendgroep. Adecco is doorgaans een goede graadmeter voor het economisch sentiment bij bedrijven. Wanneer die optimistischer worden, zullen ze altijd eerst beginnen met het aanwerven van interim-werknemers. Wanneer het slecht gaat, zullen ze die eerst laten gaan. ‘Duitsland is in het tweede kwartaal achteruitgegaan – deels omdat door het goede weer veel bouwactiviteiten naar het eerste kwartaal verschoven waren – en ook het derde kwartaal wordt allicht niet goed’, aldus de topman. ‘Ook wij zien een vertraging, vooral in het middensegment van de automotive en bij sommige machinebouwers. Maar ik schrijf dat toch vooral toe aan de geopolitieke problemen, voornamelijk de problemen met Oekraïne en Rusland.’ De Duitse auto-industrie kreeg een tik door de bekoelde relaties tussen Europa en Rusland. Toch nuanceert De Maeseneire de gevolgen. ‘Ik zie dit eerder als een tijdelijk uitstel dan als een afstel.Het is vooral een probleem van sentiment. Van alleDuitse export gaat maar 3,00 % (in 2013 36miljard euro, red.) naar Rusland, maar het leidt wel tot enige aarzeling.’
Voor volgend jaar zijn De Maeseneire en Adecco – gisteren ook in een persbericht – alweer wat optimistischer. ‘De groei in de VS is sterk en blijft sterk, en China komt ook weer sterk op. Die trends zijn allebei zeer positief voor de Duitse economie.’
‘Trafiek naar duitsland min vijf procent’
De impact van de Duitse stagnatie op de Belgische logistieke sector geeft een gemengd beeld. Sommige transporteurs zien de achteruitgang, maar niet allemaal. ‘Terwijl de Duitse afzetmarkt nog relatief goed standhield in 2013 en begin 2014, is het aantal te vervoeren goederen naar Duitsland in korte tijd met 5,00 % gedaald’, zegt Isabelle De Maegt van de Belgische federatie van transporteurs. ‘De stagnatie van de Duitse economie is voor sommigen nu echt voelbaar, met lege vrachtwagens tot gevolg.’
Fernand Huts, de CEO van het Antwerpse logistieke bedrijf Katoen Natie, voelt de economische terugval, maar wijt die niet aan de situatie in Duitsland. ‘Onze klanten over heel Europa slaan noodgedwongen voorraden op en de doorstroming naar de consument begint te haperen. Dat is niet normaal.’ Huts ziet de Duitse terugval niet als een geïsoleerd geval, maar als een Europees probleem. ‘Duitsland is Europa en Europa is Duitsland.’
Andere grote Belgische transportbedrijven voelen weinig van de Duitse malaise. ‘Wij merken geen negatieve tendens en transporteren niet minder naar Duitsland’, zegt Sara Geris van de transporteur Essers. Ook Marc Geerts, de CEO van distributiebedrijf Corneel Geerts, ziet nog geen reden tot pessimisme. ‘Wij merken voorlopig niet zo veel van de Duitse sputtering. Misschien verliezen we in Duitsland een paar procenten, maar dat is te verwaarlozen.’
‘Duitsland niet langer positieve uitzondering’
Duitsland is een belangrijke handelspartner van de technologische industrie in ons land. 17,00 % van de export in de sector gaat naar daar. Toch zijn de bedrijven zuinig met informatie. Melexis houdt het op: ‘Wij blijven bij onze verwachting van een laag eencijferige omzetgroei in het derde kwartaal.’Frank Vandermarliere, hoofdeconoom bij de technologiefederatie Agoria, bevestigt de sombere macro-economische berichten uit Duitsland. ‘De export is de afgelopen maanden vertraagd. In het eerste kwartaal van 2014 zagen we nog een stijging van 11 procent, maar die viel in het tweede kwartaal terug tot 2,50 %. De gevolgen voor Belgische bedrijven zijn minder bestellingen, omzetdalingen, technische werkeloosheid.’
‘De trend is niet specifiek voor Duitsland. In onze sector is al drie jaar amper economische groei in de eurozone. Duitsland was tot nu de positieve uitzondering.’ Vandermarliere wijt de daling in het Duitse ondernemersvertrouwen vooral aan de gevolgen van de wederzijdse handelssancties met Rusland. Duitsland is de grootste Europese handelspartner van Rusland.
Toch vindt hij de berichten over ‘de voorbode van een economisch winter’ en ‘een dreigend onweer’ voorbarig. ‘Het is geen positieve evolutie, maar ik hou me liever aan de indicatoren. Het ondernemersvertrouwen in onze sector toont dat onze bedrijven de Duitse terugval al vroeg hadden ingecalculeerd. In september was zelfs een stabilisatie tot licht herstel zichtbaar.’
