Er was eens een jongen van zeven uit een vluchtelingengezin die op school leerde schaken. Eerst bracht hij er weinig van terecht, maar hij hield van het spel, een ontsnapping uit de chaos van het daklozencentrum waar hij met zijn ouders woonde. Op school mocht hij gratis bij de schaakclub. Hij leerde snel. Zo snel dat hij een jaar later het schaakkampioenschap van de staat New York won.
Ik schreef in die tijd een paar columns over Tanitoluwa Adewumi, beter bekend als Tani, en de lezers van The New York Times reageerden bijzonder gul. Ze schonken Tani’s familie meer dan 250.000 dollar, plus een gratis woning voor een jaar.
Het was hartverwarmend om te zien hoe blij Tani was met zijn nieuwe thuis. Maar ik vroeg me af of hij echt een schaakwonder was.
Dat is hij dus wel degelijk. Tani, die nu tien is, nam deze maand deel aan een open toernooi voor schakers van alle leeftijden in Connecticut en won elke wedstrijd. Het leverde hem een FIDE-rating van 2223 op, zodat hij zich nu schaakmeester mag noemen. Maar hij heeft nog hogere ambities.
“Ik wil de jongste grootmeester van de geschiedenis worden”, zegt hij. “Ik wil de titel als ik elf of twaalf jaar ben.” De jongste grootmeester aller tijden, Sergej Karjakin, was twaalf jaar en zeven maanden toen hij de titel won.
“Tani vordert ongelooflijk snel”, zegt voormalig wereldkampioen Garry Kasparov. “Er zijn geen grenzen aan wat hij kan bereiken. En ik zal de laatste zijn om te zeggen dat je met schaken geen mooie loopbaan kunt opbouwen.”
Tani heeft de Netflix-serie The Queen’s Gambit gezien, over een weesmeisje dat een schaakwonder blijkt te zijn. “Ik heb me er echt wel in herkend”, zegt hij.
De kans zit erin dat hij zichzelf binnenkort nog beter op het scherm zal herkennen. Paramount Pictures heeft namelijk een optie genomen op het boek dat Tani en zijn ouders over hun verhaal hebben geschreven. Steven Conrad, van The Pursuit of Happiness, werkt aan het script en Trevor Noah zal de film producen.
“Als we terugdenken aan wat achter ons ligt en waar we nu staan en wat we hopen te bereiken, dan danken we God elke keer”, zegt Oluwatoyin Adewumi, Tani’s moeder. Ze heeft net haar diploma als zorgkundige behaald en zoekt een baan.
De familie is Nigeria ontvlucht uit angst voor Boko Haram, de terroristische groep, zegt Tani’s vader Kayode Adewumi, die nu voor een vastgoedmakelaar werkt.
Toen Tani het schaakkampioenschap van de staat New York won, boden verscheidene privéscholen hem een plaats aan, maar de familie besloot hem op de openbare school te houden die hem had geholpen. De Adewumi’s hebben de 250.000 dollar die de lezers van de krant hebben geschonken gebruikt om een stichting te beginnen die andere daklozen en vluchtelingen helpt.
De Adewumi’s wonen nu in Long Island en verdienen zelf de kost, en de pandemie is moeilijk geweest. Toen ze te horen kregen dat Tani een topcoach nodig had om verder te evolueren, deden ze het extra zuinig aan om een grootmeester, Giorgi Kacheisvili, te betalen die Tani drie keer per week komt coachen. “Als het geld er niet is, maak ik er twee keer van”, zegt zijn vader.
Reizen is een ander probleem. Tani wordt soms op buitenlandse toernooien uitgenodigd, maar durft niet te gaan. Zolang zijn immigratiedossier niet in orde is, bestaat de kans dat hij de VS niet opnieuw binnen mag.
De meer algemene les van Tani’s verhaal is eenvoudig. Talent is universeel, kansen zijn dat niet. Tani heeft geluk gehad: het opvangcentrum lag in een schooldistrict met een schaakclub, de school liet hem gratis bij de club, hij had toegewijde ouders die hem steunden, hij won het toernooi van de staat (op het nippertje) en de krantenlezers waren buitengewoon gul.
Maar het moet ook zonder geluk kunnen. Schaaktoernooien winnen is geen schaalbare oplossing voor dakloze kinderen.
Wanneer ik over buitengewone mensen als Tani schrijf, hoop ik dat de lezers zullen helpen. Maar we moeten alle kinderen helpen, ook als ze geen schaakwonder zijn. Filantropie is mooi, maar we hebben ook een beleid nodig. Dat kan er nu komen, met de investeringen in kinderen die president Biden voorstelt: een belastingaftrek voor ouders en universeel kleuteronderwijs. Dat plan zou een revolutie betekenen voor alle kinderen die het moeilijk hebben.
Misschien kan de wijsheid van de nieuwste Amerikaanse schaakmeester ons inspireren. Wat voelt Tani als hij verliest? “Als je verliest, heb je een fout gemaakt en daar kun je van leren,” zegt hij. “Ik verlies nooit. Ik leer.”
© 2021 The New York Times Company
