Op de vooravond van de jaarlijkse snoephoogmis botsen producerende landen en chocoladereuzen over een eerlijke cacaoprijs. Opnieuw dreigen de arme boeren het slachtoffer te worden.
‘Copec, of een Opec voor cacao.’ Toen Ghana en Ivoorkust, geïnspireerd door de olieproducerende landen, vorig jaar een akkoord sloten om vanaf 2020 op iedere verkochte ton cacaobonen een premie van 400 dollar te heffen, werd dat als een gamechanger beschouwd voor de door armoede, kinderarbeid en ontbossing geplaagde industrie. Met die premie zouden de twee West-Afrikaanse landen, samen goed voor meer dan 60,00 % van de wereldwijde cacaoproductie, eindelijk het lot van honderdduizenden kleine boeren kunnen verbeteren, en hen minder afhankelijk maken van prijsfluctuaties, klonk het.
De grote chocoladeproducenten juichten het initiatief publiekelijk toe. Maar tussen woorden en daden gaapt soms een kloof. Ghana en Ivoorkust beschuldigen nu enkele grote chocoladebedrijven en -handelaars, waaronder de Amerikaanse voedingsreuzen Mars en The Hershey Company, ervan de premies te omzeilen door een deel van hun cacaobonen elders te halen. In een boze brief aan de betrokken bedrijven, die de Financial Times kon inkijken, spreken de Ivoriaanse en Ghanese regulators over een ‘vertrouwensbreuk’.
New York boven Accra
Hershey heeft eind november 30.000 ton goedkopere cacaobonen via de New Yorkse termijnmarkt gekocht, in plaats van rechtstreeks bij de handelaren, zoals gebruikelijk is. Ghana en Ivoorkust reageerden door lokale projecten van het Amerikaanse bedrijf aan banden te leggen. Hershey op zijn beurt noemt de beschuldigingen ‘misleidend’ en ‘ongelukkig’. Het bedrijf beklemtoont nog steeds de premies voor een ‘leefbaar inkomen’ te steunen, maar zei tegen Bloomberg dat het ook bonen van andere leveranciers nodig heeft.
Ook voor Mars komen de beschuldigingen hard aan. De Amerikaanse voedingsreus, die onder meer Twix, Snickers en M&M’s produceert, was een van de eerste grote bedrijven die zich publiek voor de premie uitspraken. Het heeft de Ghanese en Ivoriaanse beschuldigingen intussen ‘categoriek’ ontkend. De hoeveelheid cacaoboter die het bedrijf onlangs elders heeft gekocht, is consistent met wat het ook de afgelopen drie jaar in andere landen haalde, klinkt het.
Mars distantieert zich uitdrukkelijk van de andere geviseerde bedrijven. We ‘zijn ontgoocheld dat andere spelers in de sector onlangs andere aankooproutes kozen’, zegt het in een statement.
Alle grote wereldproblemen
De chocoladesector ligt al decennia onder vuur door de erbarmelijke situatie van cacaoboeren en grootschalige schendingen van mensenrechten. ‘Gooi alle grote wereldproblemen – armoede, kinderarbeid, ontbossing en klimaatverandering – in een doos, schud er eens mee, en je krijgt cacao’, verwoordde een werknemer van Mondelez het probleem in deze krant. Net als andere voedingsbedrijven – en door de groeiende concurrentie van ‘fairtrademerken’ als Tony’s Chocolonely – investeert de Amerikaanse moedergroep van Côte d’Or miljoenen in duurzaamheidsprojecten.
Maar ondanks de vele initiatieven is de situatie voor de cacaotelers niet of nauwelijks verbeterd, besloot de deze week gepubliceerde Cacaobarometer, waarmee een internationale coalitie van ngo’s een tweejaarlijkse stand van zaken maakt. Toch ziet medeauteur Antonie Fountain ook lichtpuntjes. Vooral de prijsafspraak tussen Ghana en Ivoorkust stemt hem optimistisch – ondanks het gebrek aan transparantie.
Alleen: de premies voor een ‘leefbaar inkomen’ hebben de Ghanese en Ivoriaanse cacaoprijzen gestuwd op een moment dat de coronapandemie de wereldwijde vraag naar chocolade (en cacaoprijzen) heeft gekelderd. Voor de producenten, die op zoek zijn naar manieren om hun kosten te drukken, is het verleidelijk elders te shoppen. Verschillende van hen hebben, volgens de Financial Times, Ghana en Ivoorkust gevraagd om ‘flexibel’ te zijn. Maar die flexibiliteit dreigt nu opnieuw op de kap van de boeren te komen.
