Is de bioversie in je winkelkar leggen, de slimmere keuze voor het milieu en je gezondheid – en het vaak hogere prijskaartje waard?
Redactrice Liesbet Aelvoet pluist het uit.
Is het wel bio?
Hoe weet je zeker dat iets bio is? Als op voedingsmiddelen het EU-biologo staat, dan moet het biologisch zijn, zegt VLAM, het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing.
Het EU-biologo betekent dat het product op allerlei aspecten gecontroleerd werd. Bio bestaat echter niet voor bijvoorbeeld tuin- of huishoudartikelen, waar opschriften als ‘biologisch’ niet gereglementeerd of gecontroleerd zijn.
Ook in het wild levende dieren kunnen dus nooit biologisch zijn, want die worden niet op een controleerbare wijze geteeld.
Voordelen?
Biolandbouw is goed voor de biodiversiteit, bodemkwaliteit en de natuur op lange termijn. Er worden geen synthetische pesticiden of geur-, kleur- en smaakstoffen gebruikt. (Al zouden natuurlijke bestrijdingsmiddelen niet altijd beter zijn dan de synthetische die de biolandbouw niet mag gebruiken.)
Er wordt niet genetisch gemanipuleerd, en als het over vlees gaat, is de bioversie diervriendelijker.
Nadelen?
Het is duurder, onder meer omdat op kleinere schaal wordt geproduceerd. Biologische versproducten kosten gemiddeld 40 % meer dan gangbare producten, berekende VLAM. Een bio-eitje is bijna dubbel zo duur als een standaard scharrelei.
Het kleinste prijsverschil is er bij vleesvervangers, waar de biovariant 16 % meer kost. Biolandbouw gebruikt ook meer land voor dezelfde opbrengst en door geen chemische pesticiden te gebruiken gaat mogelijk meer verloren bij de kweek. Of het minder lang of net langer houdbaar is, is niet sluitend onderzocht.
Is het gezonder?
“Bio is niet per definitie gezonder”, zegt professor Frank Devlieghere, microbioloog aan UGent. “Zo mogen veel minder fungiciden gebruikt worden, wat maakt dat grondstoffen sneller kunnen beschimmelen. Dat zien we bijvoorbeeld bij bioappels aan de boom. Het is dus geen zwart-witverhaal.” Dat het niet bewezen is dat wie consequent biologisch eet gezonder is, wordt ook bevestigd door VLAM.
“De wetenschap kan het effect moeilijk geïsoleerd onderzoeken, en een goede gezondheid wordt niet alleen bepaald door je voedingspatroon. Er is ook nog te weinig kennis en duidelijkheid over de gezondheidsgevolgen op lange termijn van de chemische bestrijdingsmiddelen, kunstmatige additieven en hulpmiddelen, antibiotica en hormonen en genetisch gemodificeerde organismes bij gewone producten. Wel is bekend dat er reststoffen van deze middelen in onze voeding achterblijven.” Dat bioporties vaak iets kleiner zijn, past volgens voorstanders dan weer wel in een gezonder en duurzamer eetpatroon.
Waarom de plastic verpakking?
En dan heb je de biokomkommer die in plastic is verpakt, terwijl dat niet het geval is bij de gewone. Of die biobananen waar echt op elke banaan een stickertje plakt. “Omdat ze in de winkel niet tussen de gewone zouden terechtkomen”, verklaart VLAM.
En voor onze voetafdruk?
“Tot vandaag kwamen bijvoorbeeld bio-aardappelen altijd slechter uit de vergelijking met gewone. Dat komt omdat de gangbare methode om dat te meten – ook bij de EU – een levenscyclusanalyse (LCA) is. Zo’n LCA-studie focust op de opbrengst.
De voordelen die bio heeft voor bodem en natuur, worden in dat soort onderzoek nooit meegenomen”, zegt Jo Dewulf, hoogleraar Schone Technologie aan de Gentse universiteit. Bio-ingenieur Lieselot Boone heeft daarom in haar doctoraat een methode ontwikkeld die deze voordelen, de ecosysteemdiensten, wel meeweegt. En dan ziet het er anders uit.
“Toetsen we daar plantaardige producten aan af, dan is het verdict anders”, zegt Boone. “Nemen we bijvoorbeeld gerst en andere granen, dan haalt de conventionele landbouw het nog en zien we dat de traditionele landbouw een lagere voetafdruk heeft dan de biologische omdat die opbrengst nog een pak hoger ligt. Maar bij aardappelen, wortelen, erwten en mais zien we dat een biologisch systeem een kleinere voetafdruk heeft dan de conventionele landbouw.”
“Uiteraard met de kanttekening dat zowel voor bio als voor conventioneel de inspanning van de individuele landbouwer een verschil kan maken”, zegt Dewulf. “Het verhaal kantelt ook als de ene variant leidt tot meer voedselverlies. Want vergeet niet: de milieudruk zit niet alleen in de productie bij de landbouwer, maar ook in de stappen daarachter. De consument en zijn voedselgedrag, hoeveel hij weggooit, heeft meer impact.”
In mijn winkelkar:
Niets weggooien en lokaal en volgens het seizoen eten heeft meer impact dan alleen bioproducten kopen. Eigenlijk let ik er in de winkel niet speciaal op, maar zie ik een bioversie en verschilt de prijs niet te veel, neem ik die. Moet ik echter kiezen tussen een biokomkommer met plasticje of een gewone zonder, neem ik die zonder plastic.
